شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تعیین‌کننده در تصمیم‌های مالی و سرمایه‌گذاری (مورد مطالعه: سرمایه‌گذاران نسل زِد)

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر تصمیم‌های مالی و سرمایه‌گذاری نسل زد، بر اساس نظریه مالی رفتاری انجام شده است. این نظریه تاکید دارد که رفتار سرمایه‌گذاران تنها تحت تاثیر عوامل عقلانی نیست، بلکه ابعاد شناختی، عاطفی و اجتماعی نیز نقش کلیدی ایفا می‌کنند.روش: پژوهش حاضر به روش آمیخته (کیفی-کمی) انجام شده است. در فاز کیفی، با 23 خبره حوزه مالی و سرمایه‌گذاری مصاحبه شد و تحلیل مضمون داده‌ها، 26 مضمون پایه و 9 مضمون سازمان‌دهنده را آشکار کرد. در فاز کمی، پرسشنامه‌ای مبتنی بر یافته‌های کیفی طراحی و پس از اعتبارسنجی توسط متخصصان، بین 384 سرمایه‌گذار نسل زد توزیع شد. تحلیل داده‌های گردآوری‌شده با نرم‌افزارهای spss و با استفاده از آمار توصیفی و آزمون t تک‌گروهی انجام گرفت.یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، مهمترین عوامل تعیین‌کننده در تصمیم‌های مالی و سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران نسل زد به ترتیب عبارتند از؛ امنیت و پشتوانه، سود بیشتر، راحتی در سرمایه‌گذاری، پیروی از تجربیات گذشته، شناخت و آگاهی، پیروی از دیگران، و جو تبلیغاتی.نتیجه‌گیری: نسل زد به عنوان سرمایه‌گذاران نوظهور و دیجیتال‌زاده، نیازمند رویکردی متفاوت در جذب و هدایت هستند. یافته‌ها نشان می‌دهد درک این نسل از محرک‌های تصمیم‌گیری، با پیش‌فرض‌های رایج در حوزه مالی و سرمایه‌گذاری متفاوت است. این پژوهش گامی اولیه برای شناخت رفتار مالی این نسل و طراحی راهبردهای متناسب با ویژگی‌های آنان است.

identification and prioritization of factors affecting financial and investment decisions (case study: generation z investors)

introduction: the ubiquity of financial decision-making in the contemporary world has made this domain a central topic of theorization and research across various academic disciplines, including economics, psychology, and more recently, neuroscience (zaleskiewicz & traczyk, 2020). financial psychologists and economists argue that observed behaviors in financial markets cannot be fully explained by existing theories (haritha & uchil, 2020), and there has been a long-standing discourse on the necessity of developing consumer decision-making models tailored specifically to financial services (milner & rosenstreich, 2013; cal & lambkin, 2017). undoubtedly, a coherent framework for examining and understanding financial service purchasing decisions can facilitate marketing decisions in this domain, assist policymakers in gaining deeper insights into customers’ decision-making processes, and help stimulate informed choices (pfeiffer, riedl, & rothlauf, 2009; milkman, 2009).since 2019, there has been a significant rise in the number of millennial and generation z investors entering the capital market (kurniadi & herdinata, 2024). while millennials, shaped by historical experiences and financial stability, typically exhibit conservative investment behaviors focused on traditional assets such as real estate and mutual funds, generation z—raised in the digital era—is more inclined toward high-risk investments such as cryptocurrencies and stocks, often influenced by social media (savithri & rajakumar, 2025). it is well understood that the decision-making processes of emerging investors occur under less favorable conditions compared to previous generations. nevertheless, only a limited number of studies have deeply analyzed the financial behaviors of this new generation (rey-ares et al., 2021). the world economic forum (2018), quoting the astonishing review, delves into generation z’s attitudes toward money and financial matters, stating that their financial mindset is unlike that of any preceding generation. they seek stable, secure, and well-paying jobs and generally prefer to save money rather than spend borrowed funds.this raises an important question: as members of generation z enter the workforce and attain financial independence and the capacity to save (a generation that, even when not employed, often draws upon parental income streams unlike prior generations), what attitudinal and behavioral traits define their financial and investment decisions? given the above, the main concern of this study is to identify the key determinants of financial and investment decision-making among generation z. additionally, the study aims to rank the relative importance of each behavioral driver influencing this generation’s financial choices.methods: this research adopted a mixed-methods approach, combining qualitative and quantitative techniques. in the qualitative phase, 23 finance and investment experts were selected using purposive sampling and interviewed. thematic analysis of the interview data yielded 26 basic themes and 9 organizing themes. based on these 26 basic themes, a questionnaire with 26 items was developed to assess the relative weight and priority of factors affecting financial and investment decisions among generation z investors. after validation by seven experts and the incorporation of their feedback, the final version of the questionnaire was administered to a sample of 384 generation z investors. data analysis was conducted