جایگاه نام در ایران باستان

نام ها از گذشته تاکنون مهمترین عامل هویّت بخشی و تمایز افراد در جامعه بوده اند. نوع انتخاب نام علاوه بر اینکه گویای نگرش فرد به خود، جامعه و طبیعت است، اندیشۀ دینی و مذهبی او را نیز آشکار می سازد. در پژوهش های تاریخی و اجتماعی با مراجعه به متون تاریخی و بررسی اسامی خاص متداول در هر دوره می توان بافت قومیتی و مذهبی و پراکندگی اجتماعی هر دوره را سنجید. آنچنان که یافته های باستان شناسی و اسناد تاریخی نشان می دهند، عوامل متعدّدی در ایران باستان در گزینش اسامی ایرانیان دخیل بوده اند، ولی مذهب نقش اساسی را به عهده داشته است. در این مقاله ابتدا به جایگاه نام و نام گذاری و مراسم و آیین هایی که برای نام گذاری در ایران باستان و خصوصاً دوران ساسانیان مرسوم بوده و همچنین شیوه های انتخاب نام برای افراد پرداخته شده، سپس نقش نام و کارکردهای آن در اوستا که مهترین کتاب بازمانده از دوران باستان است، مورد بررسی قرار گرفته است. تابوی نام و قدرت نهفته در نام های مقدس و اساطیری، یکی دیگر از موضوعات مرتبط با نام در دورۀ ساسانیان است که شاهان از آن در جهت اهداف سیاسی خود استفاده می کردند؛ همچنین تداوم نام در دین مزدیسنا و اندیشۀ شاهان ساسانی مطلب دیگری است که نویسندگان بدان پرداخته و نشان داده اند دغدغۀ مانایی نام، انگیزۀ ساخت بسیاری از بناهای با ارزش دورۀ ساسانی و عامل شکل گیری برخی قوانین فقهی و حقوقی دین مزدیسنا می باشد.

Portrayal of Iranian Identity in the Literary The Role of Names in Ancient Persia

Abstract Names have always been the most important factor for giving identity to and distinguishing people in a society. The selection of a name not only shows the persons' attitude to society and nature, but also reveals their religious thought. Reviewing the literature of historical and social studies concerning the selection of special words can demonstrate the ethnicity, religion and social distribution of each era. As historical records show, several factors have influenced the selection of ancient Persian names; however, the religion has had a fundamental role. Therefore, the aim of the present study was to determine position of name and the rituals associated with naming in the ancient Persia and particularly in the Sassanid era. Then, the ways in which people selected names for their children was determined. The role and functions of the name in Avesta, the most important book that has remained from ancient Persia, was another goal that this paper followed. The results indicated that the taboo and strength involved in sacred and mythological names have been among the issues that Sassanid Kings used in order to reach their goals. Moreover, it was found that the taboo of name in Zoroastrianism religion and Sassanid kings' thoughts were other major issues. It was also revealed that durability concern was the incentive for building many valuable monuments in Sassanid era and the factor for legislating some civil and juridical laws.