ارمنستان و عملیات‌های نظامی هراکلیوس علیه ساسانیان

ارمنستان از جملۀ سرزمین‌های حائل میان ایران و روم در عصر باستان است که از اواسط دورۀ اشکانیان تا پایان دورۀ ساسانی، همواره به‌عنوان یکی از کانون‌های درگیری میان دو قدرت بزرگ عصر باستان نقش‌آفرینی کرده است؛ چراکه این سرزمین نه‌تنها ازلحاظ اقتصادی بلکه ازلحاظ جغرافیایی، سیاسی و استراتژیکی نیز از موقعیّت مناسبی بهره‌مند بوده است. این پژوهش بر آن است که با استفاده از شیوۀ پژوهش‌های تاریخی و با استناد به منابع دست ‌اوّل دورۀ مورد بررسی، به بررسی نقش و جایگاه ارمنستان در لشکرکشی‌های هراکلیوس در اواخر دورۀ ساسانی بپردازد. یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که سپاه ساسانی پس از قتل موریس، نزدیک به دو دهه بر بسیاری از سرزمین‌های شرقی بیزانس تسلّط پیداکرده بود تا اینکه  هراکلیوس با کمک مالی کلیسا، پس از احیا و سازمان‌دهی نیروها به‌جای اینکه با نیروهای ایرانی حاضر در قلمرو بیزانس وارد کارزار شود؛ به عقب جبهه در ارمنستان لشکر کشید تا بتواند از این منطقه مهم مناطق غربی ایران ازجمله پایتخت ساسانی را موردحمله خود قرار دهد. سیاست هراکلیوس نتیجه‌بخش بود و توانست اوّلین پیروزی خود را در ارمنستان به دست آورده، سپس ساسانیان را در نبرد نینوا با شکست قطعی روبرو سازد.