رزم و بزم در هنر ایرانی

رزم و بزم موضوعی مهم، ارزشمند، گسترده و پرتنوع در ادبیات و هنر ایران است. موضوع رزم در ادبیات پارسی با مفهوم بزم، پیوندی ناگسستنی دارد و رزم‌آزمایان برجسته حماسه‌های ایرانی، بزم‌آرایانی بزرگ نیز بودند. رزم و بزم ایرانی، نخست برخاسته از مبانی اساطیری ذهنی ایرانیان است و سپس با مولفه‌های برگرفته از درگیری‌های مرزی نژاد ایرانی، جغرافیا، ویژگی کوچ‌نشینی و تغییرات مذهبی، شکل می یابد. رزم و پیوسته آن؛ یعنی بزم که ریشه در اساطیر دارد و از باورهای کهن منشا گرفته است، در گذر زمان و همگام با دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و اعتقادی به شکل آثار حماسی و سپس به قالب تصوف و عرفان در آمده است. همگام با این تغییرات در حوزه ادبیات که رزم‌ها و بزم‌های زمینی و ملموس را معنوی و مجرد می‌سازد، هنر ایرانی نیز سیری به سوی انتزاع و تجرید را تجربه می‌کند. در این فرایند تغییر، شخصیت ها، نیروهای خیر و شر، فضا و نوع درگیری و کشمکش‌ها نیز بر اساس شرایط جدید، تحول یافته و در صورتی تازه ارایه شده اند. با این حال، الگوهای اولیه همچنان برقرار بوده است.