بازخوانی قصاید ناصرخسرو براساس نظریۀ تاریخ گرایی نوین

متون ادبی در کنار پیوند با اوضاع اجتماعی زمانه خویش، گویای روابط پیچیدة قدرت نیز هستند. در قصاید ناصرخسرو گفتمان‌های موجود در جامعه به‌گونه‌ای بازنمود شده که عمدتاً مقاومت هدفمند شاعر را در برابر ساخت قدرت حکومت سنی مذهب غزنوی نشان می‌دهد. بیشترین چالش‌های فکری ناصرخسرو را نقد قدرت و گفتمان‌های سیاسی و مذهبی عصر غزنوی به خود اختصاص داده است. شاعر بر اساس دانش دینی و چیره‌دستی زبانی خود، هژمونی گفتمانی حاکمیت غزنوی را به‌چالش می‌کشد. از نگاه شاعر، ساختار حکومت در آن دوره ترکیبی از اقتدار سیاسی و مذهبی است و نحوه اعمال و تثبیت قدرت، با تفسیر سیاسی از دین و دانش فقه شافعی در جهت مشروعیت‌بخشی به‌حکومت صورت می‌گیرد. ناصرخسرو به‌عنوان یک شاعر شیعی مذهب تلاش می‌کند تا در قالب سروده‌هایش به مشروعیت‌زدایی از حاکمیت سیاسی زمانه‌اش بپردازد. مساله نوشتار حاضر آن است که ناصرخسرو در آیینه اشعارش چگونه در برابر گفتمان‌ غالب حاکمیت غزنوی واکنش نشان می‌دهد و باورهای مذهبی‌اش در ساخت گفتمان مشروعیت‌زایش تبلور می‌یابد؟ روش پژوهش حاضر تاریخ-گرایی نوین میشل فوکو است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که گفتمان ناصرخسرو در جهت مشروعیت‌زدایی از نظام سیاسی و اجتماعی عصر خویش، جدال گفتمان قدرت میان فقه سیاسی اهل سنت و شیعه را نشان می‌دهد.

rereading nasser khosrow’s poems based on the theory of modern historicism.

examining and analyzing prominent literary works based on various criticisms and theories can open the hidden aspects of understanding these texts to the audience. one of these works is nasser khosrow's divan poems. naser khosrow spent his ups and downs in the fifth century of hijri. in his youth, he was engaged in clerical and court work in the sunni government of the ghaznavid and seljuk sects. nasser khosrow first, during the reign of cheghri beik daoud seljuqi, as a result of a dream he saw, he gave up drinking alcohol, which was his long-standing habit, and left for a trip to mecca. at this time, nearly 40 years of his life had passed. naser khosrow was a follower of the hanafi religion before the seven-year journey, and after spending nearly three years of his journey in egypt, he converted to the ismaili shia religion. the theme of nasser khosrow's poem has a critical facet towards the sunni government of the ghaznavid religion. he was fired and put under various pressures. he considered the ismaili religion to be his only refuge and called the leader of this sect, who was one of the fatimid caliphs of egypt,. his being an ismaili shia on the one hand, and on the other hand the rule of families with a tendency towards sunni and shafi'i jurisprudence in his time, is indicative of this contradiction. in this research, based on modern historicism, nasser khosrow's poems are discussed and these questions are answered