تاثیر فرهنگ و تمّدن پیش از اسلام در نشر و گسترش «آیین جوانمردی»

شکست حکومت ساسانی در مقابل اعراب، دوره‌ جدیدی را به لحاظ «تاریخی» برای سرزمین ایران رقم زد، ‌‌‌‌‌‌اما فرهنگ پربار و کهن ایران باستان، هرگز با این شکست، دچار زوال و فراموشی نشد؛ بلکه در دوره‌ اسلامی ‌به حیات خود ادامه داد. یکی از باورها و آیین‌هایی که در طول تاریخ، دچار تطوّرات و اَشکال بسیاری شده و مسیر پرفراز و نشیبی پیموده، «آیین جوانمردی» ‌‌‌است. نظریه‌ متداول در این باره آن‌‌‌ است که «فتوّت و جوانمردی» برگرفته از «تصوّف»‌‌‌ است و از آنجا که تصوّف نیز، خود از تعالیم اسلامی ‌سرچشمه گرفته‌‌‌است، پس جوانمردی، اصل و سرچشمه‌ای اسلامی ‌دارد. با وجود اینکه ‌‌نمی­توان یکسره از تاثیر فرهنگ اسلامی‌ در «فتوّت» چشم‌پوشی کرد، اما نادیده گرفتن خاستگاه‌ها و ریشه‌های ایرانیِ آیین جوانمردی نیز منصفانه و منطقی ‌‌‌‌نیست و مگر می‌توان فرهنگ و تمدّنی که شالوده‌ آن را سه بن‌مایه‌ «خرد»، «نیکی» و «هنر»، تشکیل داده‌‌‌است، یکسره نادیده گرفت؟ نگارنده در این مقاله کوشیده ‌‌‌است علیرغم دیدگاه‌های متنوّع، متفاوت و گاه متناقض پژوهشگران درباره‌ آیین جوانمردی و اختلاف در سرچشمه‌ها و مبانی و اصول آن، به سرچشمه‌های ایرانی این آیین و تاثّر احتمالی آن از فرهنگ و تمدّن پیش از اسلام اشاره کند. بدین منظور، در سه بخش مستقل، تاثیرات ایران باستان، آیین زرتشتی و ادیان مهری و مانوی را بر طریق فتوّت بررسی کرده و معتقد ‌‌‌است که این تاثیرات، به معنای توافق و تطابق محض و یا اخذ و اقتباس تمام‌‌‌‌ نیست.

the influence of culture and civilization of pre-islamic era in the spread of “chivalry”

the defeat of sassanid dynasty against arabs, marked a new “historical” era for the land of iran; but not only the ancient and rich culture of iran lost by this defeat, but also it continued in the islamic era. one of the beliefes and rituals which has taken many forms and shapes and has been through many ups and downs over the course of history is “chivalry” .the common theory in this regard is that chivalry is derived from sufism; since sufism was originated from islamic training, chivalry has islamic origin too. although one cannot completely ignore the influence of islamic culture in chivalry, ignoring iranian culture and civilization whose foundation is wisdom, goodness and art, isn’t rational and fair. the author has attempted to refer to the origins of this doctrine and its probable effect from pre islamic culture and civilization in spite of different and controversial views of researchers about chivalry and difference existing in its origins and principles. therefore, the effects of ancient iran, zoastrianism and mehri and manavi religions on chivalry are examined in three independent sections and it is believed that these effects don’t mean complete agreement or adaption.