مناسبات عمرانی-مالی نادرشاه افشار با شهرنشینان

با استقرار فرمانروایی نادرشاه و برقراری امنیّت نسبی در کشور، بسیاری از شهرنشینان که به سبب هرج ‌و مرج ناشی از فقدان حکومت مرکزی نیرومند، به روستاها و نواحی دوردست کوهستانی گریخته بودند، مجدّداً به شهرهای خویش بازگشتند. براین مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: نادرشاه افشار چه مناسبات عمرانی-مالی‌ای با شهرنشینان داشت؟ برای پاسخ‌گویی، این برآورد استنباط می‌شود که روابط فرمانروای افشار با شهرنشینان دو رویۀ کاملاً متفاوت داشت. نادر در تکاپوی دستیابی به مشروعیّت و قدرت مطلق، حتی‌الامکان با پیروی از سنّت دیوانی پادشاهان صفوی، به عمران و معافیت مالیاتی شهرها و ساخت شهرهای دائمی و موقت بنا بر ضروریات سیاسی-نظامی اقدام ورزید. با این‌ همه، در دورۀ پادشاهی، وفاداری بسیاری از اعضای طبقات شهری به خاندان صفویه و تاکید فرمانروای افشار برای تامین سیورسات اردوی جنگی به اخذ مالیات‌های مضاعف، شکنجه و توبیخ شهرنشینان و حتی اعضای برجستۀ دیوانسالاری نظامی انجامید. روند مذکور ضمن اعلام برائت و شورش اهالی و حکّام شهرها، موجب تضعیف پایه‌های اقتدار و مشروعیت حکومت افشاریه و در نهایت، مرگ فرمانروای افشار شد. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تاریخی و شیوۀ جمع‌آوری داده‌های کتابخانه‌ای از منابع دست ‌اول، پس از توصیف و طبقه‌بندی جنبه‌های گوناگون مناسبات نادرشاه افشار با شهرنشینان، به تحلیل و تفسیر این ویژگی‌ها و تاثیرات مختلف آن می‌پردازد.

urban development -financial relations of nadir shah afshar with urbanites

establishment of nadir shah’s rule and the relative security in the country caused urbanites who for disturb had fled to remote villages and mountainous areas returned to their cities. the present research, thus aimed to respond to this question that what was urban development -financial relations of nadir shah afshar with urbanites? to answer this question this study was performed that the relations of the afshar ruler with the urbanites had two completely different procedures. nadir in his attempt to achieve legitimacy and absolute power followed the safavid kings court tradition on urban development and tax exemption and the construction of permanent and temporary cities according to political-military needs. during the monarchy, the loyalty of many members of the urban classes to the safavid dynasty and the afshar ruler’s emphasis on war camp supplies led to double taxes, torture, and reprimands of the urbanites and even prominent members of the military bureaucracy. the mentioned process, while announcing the disgust and rebellion of the residents and rulers of the cities, caused the weakening of the foundations of the authority and legitimacy of the afshariya government and finally, the death of the ruler of afshar. the present study uses the method of historical research and the method of collecting library data from historical sources after describing and classifying the various aspects of nadir shah afshar’s relations with urbanites to analyze and interpret these features and its various effects.