تحولات ساختار شهر هرات از ابتدای ایلغار مغول تا انتهای عصر تیموری

هرات در ناحیۀ شرقی ایران بزرگ و شمال غرب افغانستان امروزی، یکی از شهرهای عمدۀ ایالت خراسان به حساب می‌آمده است. با آغاز ایلغار مغول، شهر هرات همچون بسیاری از شهرهای آباد خراسان، تخریب و نابود شده است. با این‌حال، عمر این دورۀ رکود بسیار کوتاه بوده و تنها بعد از پانزده سال، روند بازسازی و توسعۀ شهر آغاز شده است. مطالعۀ روند توسعۀ هرات که تقریباً از اوایل قرن هفتم تا اوایل قرن دهم ه.ق در جریان بوده، می‌تواند به تبیین روندهای توسعۀ شهری در ایران دورۀ ایلخانی و تیموری کمک کند. همچنین، نتایج حاصل از این بررسی می‌تواند در شناخت هرچه بهتر الگوهای ساخت و توسعۀ شهرها در دوره‌های پس از تیموری موثر باشد. هدف اصلی این مقاله، بررسی دقیق روند گسترش و توسعۀ هرات در طول تسلّط خاندان آل کرت و دورۀ تیموری است. سوال اصلی که این پژوهش در پی پاسخ به آن بوده، این است که تحولات و روند توسعۀ شهر هرات در طول حکومت خاندان آل کرت و تیموریان چگونه بوده و خاستگاه دولت‌های فوق چه تاثیری بر این تحولات داشته است؟ این پژوهش به روش تحلیل تاریخی انجام شده و نتایج آن نشان می‌دهد که توسعۀ حومۀ شهر هرات که از زمان آل‌ کرت، در ناحیۀ شمالی شهر آغاز شده، در دورۀ تیموریان نیز با همان جدّیت دنبال شده است. این روند سبب شده تا شهر هرات فارغ از تعیین حدود و حریمی شناخته شده، بر اساس توسعۀ منابع تامین آب و به وسیلۀ احداث باغات وسیع، به سمت حومۀ شمالی شهر گسترش یابد.

herat city and its structural changes during the mongol and timurid periods

herat is one of the major cities in the eastern part of greater iran and northwestern afghanistan. like other cities of khorasan, herat was destroyed after the mongol attack. the destruction and stagnation caused by the invasion of the mongols had a short period and a process of reconstruction has begun after fifteen years. studying the development process of herat on that period, helps to clarify the urban transformations that occurred during the 13th to 16th centuries. it should also be said that the results of this research will be effective for understanding urban development models in the timurid period and after. the main purpose of this article is to study the development process of herat city during the kurd and timurid periods. the fundamental question of this research is what effect has the origin of the above governments had on the development trends in herat city? this research has been done by the historical-analytical method. the results of this study show that the prevailing nomadic life in the timurid period and the interest in the development of suburbs that have been considered since timur have caused the city of herat to expand regardless of the known boundaries. the expansion of the city in this period is based on the definition of new water sources and the construction of large gardens in the suburbs.