سرزمین ایران در اندیشه و آثار نظامی‌گنجوی

نظامی‌گنجوی در آثار خود به ویژه در اسکندرنامه توجه زیادی به نام ایران نموده‌است و ایران را مهم‌ترین بخش فرمانروایی اسکندر و اوج فتوحات او ذکر می‌کند. جایگاه ایران‌زمین در نزد نظامی‌گنجوی، به عنوان سرزمینی مطرح می‌شود که دل هفت اقلیم و مهمترین بخش آن است و هر کس که بر این سرزمین چیره گردد، بهترین بخش زمین را متصرف گشته‌است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی فراهم آمده‌است و یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که نظامی‌گنجوی، در سرزمینی(قفقاز) ساکن بود که اقوام گوناگون با فرهنگ‌های مختلف در کنار هم گرد‌آمده‌بودند و در زمانه‌ای زندگی می‌کرد که نفوذ ترکان و اعراب همچنان ادامه داشت و مهم‌تر آن که مرزهای سیاسی ایران‌زمین مدت زمان زیادی بود که از بین رفته و حکومت‌های محلی جای آن را گرفته‌بودند؛ بنابراین وظیفه خود دانست تا با توجه به اینکه مدت نسبتاً زیادی از سرودن شاهنامه به وسیله فردوسی می‌گذشت، باردیگر مسئلۀ هویت سرزمینی ایران را از لحاظ کیفی در خلال داستان‌های عاشقانه و افسانه‌ای بیان‌کند و اندیشه ایرانیان را متوجه تمرکز سیاسی و بازگشت به مرزهای ایران پیش از اسلام نماید. نمود مسئلۀ هویت سرزمینی در هفت‌پیکر و اسکندرنامۀ نظامی از جایگاه برتری نسبت به دیگر آثار نظامی‌گنجوی برخوردار است.