مدیریت ریسک درآمدهای ارزی ایران بر اساس ارزش در معرض ریسک قیمت نفت‌خام و تیوری مقادیر حدی

مدیریت ریسک درآمدهای ارزی ایران بر اساس ارزش در معرض ریسک قیمت نفت‌خام و تیوری مقادیر حدیحسین دست خوان دانشجوی دکتری مهندسی صنایع (مهندسی مالی) و عضو هیات علمی گروه مهندسی صنایع موسسه‌ی آموزش عالی امام جواد (ع)، hdastkhan@iju.irناصر شمس قارنهاستادیار مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی امیرکبیر، nshams@aut.ac.irتاریخ دریافت: 10/5/92 تاریخ پذیرش: 5/12/93چکیدهنوسانات و تغییرات قیمت انرژی به طور اعم و نفت‌خام به طور اخص، به عنوان یکی از مهم‎ترین عناصر موجود در بازارهای کالایی، همواره مورد توجه و دغدغه‌ی قابل توجه مصرف کنندگان، تولیدکنندگان و دولت‌ها بوده است. اگرچه از دید کشورهای مصرف کننده، بیش‌ترحساسیت‌ها متوجه افزایش قیمت‌های انرژی و نفت‌خام به سبب اثر محدودکننده‌ی آن بر بخش صنعت و اقتصاد این کشورها بوده است، اما از دید تولیدکنندگان این محصول استراتژیک، عمده‌ی توجهات بر کاهش قیمت آن متمرکز بوده است. این نکته بیش از پیش می‌تواند مدنظر قرار گیرد که ساختار درآمدی عمده کشورهای تولید کننده‌ی نفت، بر پایه‌ی نفت و فروش این محصول و فرآورده‌های آن استوار است. لذا تغییرات قابل توجه در قیمت این محصول، می‌تواند اثرات قابل توجهی را بر درآمدهای این دولت‌ها گذاشته و بسیاری از فعالیت‌های جاری و عمرانی آن‌ها را با خدشه مواجه کند. ارزش در معرض ریسک یک معیار ریسک است که مقدار مواجهه با ریسک (زیان) را در یک سطح اطمینان مشخص مورد ارزیابی قرار می‌دهد. با توجه به این که عمده‌ی متغیرهای موجود در بازارهای مالی و اقتصادی رفتار نرمالی را از خود نشان نمی دهند و احتمال بروز مقادیر حدی قابل توجه در این دسته از بازارها وجود دارد، لذا در این مقاله سعی شده است تا از تیوری مقادیر حدی به‌عنوان پایه‌ی محاسبه‌ی ارزش در معرض ریسک شرطی استفاده شود. نتایج حاصل از این مدل، با نتایج حاصل از مدل نرمال بر اساسgarch(1,1) و مدل توزیع t بر اساس garch(1,1) مقایسه شده و اهمیت به‌کارگیری رویکرد فیلترسازی مبتنی بر تیوری مقادیر حدی را نشان می‌دهد.طبقه بندی jel: c13، c53، c60، g17کلید واژه: تیوری مقادیر حدی، ارزش در معرض ریسک، مدل‌های garch، نوسان‌پذیری، ذخایر ارزی