رابطه‌ی میان مصرف انرژی و توسعه‌ی مالی در ایران

رابطه‌ی میان مصرف انرژی و توسعه‌ی مالی در ایرانپرویز محمدزاده *استادیار دانشکده‌ی اقتصاد، مدیریت و بازرگانی دانشگاه تبریز pmohamadzadeh@yahoo.comداود بهبودیدانشیار دانشکده‌ی اقتصاد، مدیریت و بازرگانی دانشگاه تبریز dbehboudi@tabrizu.ac.irسعید ابراهیمیدانشجوی دکترای علوم اقتصادی دانشگاه تبریز ebrahimi.ut@gmail.comتاریخ دریافت: 23/05/91 تاریخ پذیرش: 23/06/92چکیدهانرژی بهعنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تولید و هم‌چنین یکی از ضروریترین محصولات نهایی، جایگاه ویژ‌ه‌ای در رشد و توسعه‌ی اقتصادی کشورها داراست، توسعه‌ی مالی نیز به‌عنوان یکی از عوامل موثر بر رشد اقتصادی شناخته شده است که می‌تواند از راه‌های مختلف بر مصرف انرژی تاثیرگذار باشد. در این مقاله رابطه‌ی علی کوتاه‌مدت و بلند‌مدت میان مصرف انرژی، توسعه‌ی مالی، تولید ناخالص داخلی سرانه و جمعیت شهرنشین در ایران، براساس مدلardl و در چارچوب مدل vecm طی دوره‌ی 1387-1350 مورد بررسی قرار گرفته است. به‌دلیل احتمال وجود شکست ساختاری در سری‌های زمانی از روش زیوت- اندریوز برای آزمون ریشه‌ی واحد متغیرها استفاده شده و نتایج نشان داده است که همه‌ی متغیرها شرط اولیه‌ی مدل ardl را تامین می‌کنند. نتایج آزمون f و آزمون هم‌انباشتگی گریگوری- هانسن، وجود رابطه‌ی بلند‌مدت میان متغیرها را تایید می‌کند. نتایج بلندمدت حاصل از برآورد مدل ardl حاکی از تاثیر مثبت توسعه‌ی مالی، تولید ناخالص داخلی سرانه و جمعیت شهرنشین بر مصرف انرژی در دوره‌ی مورد بررسی است. نتایج آزمون علیت نشان می‌دهد که رابطه‌ی علی دو‌طرفه‌ای میان توسعه‌ی مالی و مصرف انرژی و نیز جمعیت شهرنشین و مصرف انرژی در بلندمدت و هم‌چنین رابطه‌ی علی یک‌طرفه‌‌ای در بلندمدت و کوتاه‌مدت از تولید ناخالص داخلی سرانه به مصرف انرژی وجود دارد. طبقه‌بندی jel : c32، q43