ارزیابی سیاست‌های مصوب در حوزه انرژی و ارایه سیاست‌های پیشنهادی برای بهبود حکمرانی انرژی در ایران

انرژی از جمله نهاده‌های حیاتی هر اقتصاد و عامل تعیین کننده‏ای در رشد و توسعه اقتصادی می‌باشد. تولید، تامین، توزیع، مدیریت مصرف و حفظ و صیانت از منابع انرژی یکی از عرصه‌های اصلی تحت تاثیر حکمرانی است. این مقاله با هدف ارزیابی سیاست‌های مصوب در حوزه انرژی و پیشنهاد سیاست‌هایی برای بهبود حکمرانی انرژی در ایران تدوین شده است. از نظر روش شناسی، این پژوهش را می توان در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی محسوب نمود که برای تفسیر و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا بهره‌گیری نموده است. داده‏های مورد بررسی در این پژوهش از سه طریق استخراج  سیاست های مصوب در حوزه انرژی از اسناد قانونی(سیاست های کلی، قوانین دائمی، قوانین برنامه‏های توسعه و قوانین بودجه) طی دوره زمانی 1368 تا 1400، بررسی نظرات و دیدگاه‏های مندرج در پژوهش‏ها، مقالات و مصاحبه های منتشره در مورد حکمرانی انرژی و در نهایت اخذ دیدگاه‏ها و نظرات خبرگان در مورد حکمرانی انرژی بوسیله انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه توسط تعدادی از خبرگان، جمع‏آوری گردیده است. بررسی ارتباط طولی و عرضی سیاست‌های مصوب در حوزه انرژی، نشان داد که گرچه بسیاری از سیاست‌های مطرح شده در اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی و قوانین برنامه‌های پنجساله توسعه با سیاست‌های مطرح در قوانین بودجه سنواتی همسو و هم‌راستا  هستند و به شکل متواتر مورد پیگیری قرار گرفته‌اند، اما فقدان سیستم حکمرانی مطلوب در این صنعت، موجب شده که این سیاست‏ها از جامعیت، پیوستگی، انسجام و همگرایی کافی برخوردار نبوده و  قادر به اولویت‏بندی اهداف در اجرا در حوزه انرژی نباشند، بطوری‏که تداوم این شرایط در درازمدت، امنیت انرژی ایران را با چالش‌های جدی مواجه خواهد ساخت. بنابراین با درک ضرورت اصلاح سیستم حکمرانی کنونی در صنعت انرژی کشور، در این جهت، شش بسته سیاستی پیشنهاد گردیده است. 

evaluating approved policies in the field of energy and presenting proposed policies to improve energy governance in iran

energy is a vigorous input for any economy and a determining factor in economic growth and development. the production, supply, distribution, consumption management, and conservation of energy resources are key areas, which are influenced by governance. this article intends to evaluate approved energy policies and propose improvements to energy governance in iran. methodologically, this research can be considered descriptive-analytical, utilizing document analysis and content analysis to interpret and analyze data. data were gathered from various sources, including legitimate documents (general policies, permanent laws, development program laws, and budget laws) spanning from the year 1368 to 1400, as well as from published research, articles, interviews, and expert opinions. analysis of longitudinal and diagonal relationships of approved energy policies revealed alignment between upstream documents such as general policies, five-year development plans, and annual budget laws, but shortcomings in governance have led to insufficient comprehensiveness, continuity, coherence, and convergence. this lack of governance threatens iran’s long-term energy security. therefore, six policy packages are proposed to reform the current governance system in the country’s energy industry.