تحلیل اثر شدت و قیمت حامل های انرژی بر رفاه اقتصادی در ایران

بهبود رفاه اقتصادی و فراهم کردن شرایط مناسب برای کل اقشار جامعه یکی از اهداف اصلی نظام‌‌ اقتصادی هر کشور می‌باشد. نقش غیرقابل‌انکار انرژی در فرآیند تولید و مصرف و بالا بودن شدت انرژی در کشورهای درحال‌توسعه از جمله ایران، موجب شده است کاهش شدت انرژی به‌عنوان یکی از اهداف توسعه موردتوجه تحلیل‌گران اقتصادی کشور قرار گیرد؛ از اینرو هدف پژوهش حاضر تحلیل اثر شدت حامل‌های انرژی (برق، غیر برق، کل) و قیمت آن  بر رفاه اقتصادی در اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1350تا1400 می‌باشد. در این راستا نخست رفاه‌ اقتصادی با استفاده از شاخص ترکیبی ‌رفاه محاسبه شده است. این شاخص شامل چهار بُعد جریان مصرف حقیقی،جریان ثروت حقیقی، توزیع درآمد و امنیت اقتصادی است. محاسبات گویای آن است که نخست، طی دوره مورد بررسی میانگین شاخص رفاه برابر 123.01 می‌باشد. دوم، اگرچه میانگین شاخص رفاه طی زیر دوره‌ها دارای نوسان بوده است؛ به‌نحوی‌که بیشترین میزان رفاه مربوط به برنامه ششم می‌باشد. نتایج حاصل از برآورد الگوی پژوهش در چهار قالب و بر اساس رهیافت خود رگرسیونی با وقفه‌های توزیعی در بلندمدت نشان می‌دهد که قیمت حقیقی انرژی کل و انرژی غیربرق اثر مستقیم بر رفاه اقتصادی دارد؛ به‌نحوی‌که کشش رفاه اقتصادی نسبت به این دو عامل، کم می‌باشد. این در حالی است که قیمت حقیقی انرژی برق با اثری معکوس بر رفاه اقتصادی همراه است که البته از حیث اندازه اثر، کم‌کشش می‌‌باشد. همچنین شدت مصرف برق و غیربرق به ترتیب با اثر مستقیم و معکوس بر رفاه اقتصادی اثرگذارند و از منظر اندازه نیز کم‌‌کشش می‌‌باشد. یافته دیگر آن‌که درآمد سرانه اگرچه با اثر مستقیم بر شاخص رفاه همراه بوده و تورم بطور معکوس بر رفاه اثرگذار است اما هر دو متغیر از حیث اندازه کم‌کشش هستند. نرخ بیکاری اثر معناداری بر رفاه اقتصادی ندارد. ضرایب برآوردی کلیه متغیرهای پژوهش حاکی از آن است که درآمد سرانه حقیقی اثرگذاری بیشتری بر رفاه اقتصادی در ایران دارد. در مجموع پیشنهاد می‌‌شود که دولت جهت بهبود سطح رفاه جامعه سیاست‌‌هایی را در راستای افزایش درآمد سرانه، اصلاح قیمت حامل‌‌های انرژی، ارائه تخفیف به خانوارهایی که الگوی مصرف را رعایت می‌‌کنند؛ و افزایش بهره‌وری جهت کاهش شدت انرژی به‌طور هدفمندتری در پیش گیرد. 

analysis of the effect of intensity and energy price on economic well-being in iran

improving economic welfare and providing suitable conditions for the entire society is one of the main goals of the economic system of any country. the undeniable role of energy in the process of production and consumption and the high energy intensity in developing countries, including iran, has caused the reduction of energy intensity to be considered as one of the development goals of the country’s economic analysts therefore, the aim of the current research is to analyze the effect of the intensity and price of energy carriers (electricity, non-electricity, total) on economic well-being in iran’s economy during the period of 1971-2021. in this regard, economic well-being has been calculated using the composite index of well-being. this index includes four dimensions of real consumption flow, real wealth flow, income distribution and economic security. the calculations show that firstly, during the period under review, the average welfare index is equal to 123.01. second, although the average welfare index has fluctuated during the following periods; in such a way that the highest amount of welfare is related to the sixth plan. the results of the estimation of the research model in four formats and based on the autoregressive distributed lag