پویایی کشش‌های جانشینی بین حامل‌های انرژی فسیلی برای مصرف گاز در بخش حمل و نقل ایران در افق 1404

بخش حمل ونقل عمده ترین بخش مصرف کنندۀ فرآورده های نفتی بخصوص بنزین است. جایگزینی این میزان بنزین مصرفی با گاز فشرده (cng) می تواند هزینه های تحمیل شده به اقتصاد ملی از این بخش را در ابعاد قابل ملاحظه ای کاهش دهد. از طرفی وجود منابع فراوان گاز در ایران، ارزان بودن و پاک بودن آن نسبت به سایر حامل های انرژی سبب شده است تا در سند چشم انداز برای افق سال 1404 برنامه جایگزینی بالای 70 درصد گاز با سایر حامل های انرژی فسیلی برنامه ریزی شود. برای دستیابی به این مهم لازم است تا تقاضای گاز با توجه به امکان جایگزینی آن با سایر حامل های انرژی برآورد شود و امکان تحقق این سند موردبررسی قرار گیرد. مقاله حاضر به تبیین پویایی کشش های جانشینی بین حامل های انرژی فسیلی برای مصرف گاز در بخش حمل ونقل ایران در افق 1404 با استفاده از مدل فضا حالت و رهیافت فیلتر کالمن برای سال های 1385-1398 به شکل داده های فصلی می پردازد. براساس نتایج؛ کشش قیمتی و کشش درآمدی بنزین و نفت گاز، به ترتیب 0/20-، 0/15- و 0/27- و 0/41 می باشد. کشش درآمدی فرآورده ها نشان می دهد که بنزین و نفت گاز کالای نرمال ضروری و بی کشش است. از جمله عوامل مهم در پایین بودن کشش قیمتی بنزین و نفت گاز با مصرف گاز در بخش حمل ونقل ایران را می توان؛ در سمت عرضه و تقاضا جستجو کرد. در سمت عرضه می توان به تعداد کم جایگاه ها نسبت به خودروها و ظرفیت پایین توزیع گازفشرده هر استان به نسبت جمعیت اشاره کرد. این تفاوت به قدری زیاد است که اختلاف 500 درصدی را میان بهترین و بدترین استان به وجود آورده است. در سمت تقاضا نیز می توان به هزینه های مازاد تعمیرات و نگهداری خودروهای گازسوز نسبت به خودروهای بنزینی، توان کمتر، کاهش فضای صندوق عقب و ... اشاره کرد. از منظر اقتصاد رفتاری مبنای تصمیم گیری مصرف کننده پایین بودن قیمت بنزین از قیمت مرجع و طبق نظر چشم انداز جایگزینی گاز به جای بنزین اثر کاهنده بر ثروت دارد که سبب کند شدن روند جایگزینی شده است. همچنین براساس نتایج، میزان مصرف گاز در بخش حمل ونقل تا افق 1404 افزایش کمتر از 40 درصد را تجربه می کند که بخاطر دلایل اشاره شده با اهداف مطرح شده در سند چشم انداز برای افق سال 1404 ، فاصله دارد.

the dynamics of substitution tensions between fossil energy carriers for gas consumption in iran's transportation sector on the horizon of 2025

the present paper explains the dynamics of substitution tensions between fossil energy carriers for gas consumption in the transportation sector of iran in the horizon of 2025 using seasonal space model and kalman filter approach for the years 2006-2019 in the form of quarterly data. based on the results; price elasticity and revenue elasticity of gasoline and gas oil are -0.20, -0.15, 0.27 and 0.41, respectively. income elasticity of products indicates that gasoline and gas oil are normal commodities. also, the price elasticity of both products is less than one. among the important factors in the low price elasticity of gasoline and gas oil with gas consumption in the transportation sector of iran can be; searched for supply and demand. on the supply side, we can mention the small number of stations compared to cars and the compressed gas distribution capacity of each province in relation to the population. this difference is so great that it has created a difference of 500% between the best and the worst province. on the demand side, we can mention the extra costs of repairing and maintaining gas-powered vehicles compared to gasoline-powered vehicles, less power, reducing trunk space, and so on.