جایگاه قانونی - قراردادی مالیات بر درآمد در نظام مالی قراردادهای بالادستی صنعت نفت و گاز با تاکید بر پروژه‌های نفتی ایران

نظام مالی قراردادهای بالادستی نفتی، نحوۀ تقسیم درآمد حاصل از پروژه های نفتی بین دولت میزبان و شرکت نفتی بین المللی را مشخص می نماید. این نظام از ساختارها و ابزارهای مالی متفاوتی تشکیل شده است که بعضی ریشۀ قانونی و برخی دیگر ریشۀ قراردادی دارند. در این میان مهم‌ترین ابزار قانونی مورد استفاده، اخذ مالیات از درآمد پروژه است که اگرچه از بستر قوانین موضوعه نشات گرفته، لیکن اهمیت آن در تعیین عایدی دولت میزبان و شرکت نفتی بین المللی، با توجه به مدل و ساختار قراردادی مورد استفاده، متفاوت است. در مقالۀ حاضر، جایگاه قانونی و قراردادی این نوع از مالیات، در انواع نظام‌های مالی نفتی به‌خصوص نظام مالی مورد استفاده در قراردادهای خدماتی ایران، مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد نقش این مالیات در تعیین میزان درآمد دولت میزبان و سود شرکت نفتی طرف قرارداد، در قراردادهای نفتی خدماتی، کمرنگ‌تر از نقشی است که در قراردادهای نوع امتیازی یا حتی مشارکت در تولید دارد. همچنین، اخذ این مالیات در قراردادهای خدماتی که در ایران مورد استفاده قرار گرفته، موقعیتی خاص و شاید کمرنگ‌تر، نسبت به اخذ این مالیات در سایر قراردادهای خدماتی رایج که به‌طور معمول در صنعت نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد، پیدا نموده است؛ موقعیتی که به‌دلیل مصالحی از جمله لزوم حفظ شفافیت و انعطاف‌پذیری نظام مالی پروژه های نفتی ایران، به وجود آمده است.

Legal and Contractual Status of Income Taxation in Upstream Contracts of Oil and Gas Industry with Emphasis on Iranian Petroleum Projects

Fiscal regime of upstream oil and gas contracts is a crucial instrument that impacts sharing of revenue generated from petroleum project between host governments and oil company contractors. This regime consists of a variety of fiscal instruments and mechanisms, some of which have a legal and some others a contractual basis. The most important legal instrument is project income taxation that is primarily derived from applicable host government laws. This importance depends largely on the contract model and its structure. Our findings indicate that income taxation has a less important role in revenue sharing in service contracts in comparison to the production sharing or concession agreements. Furthermore, income taxation in Iranian service contracts which have been concluded after the Islamic revolution of Iran, has a less important position compared to upstream oil and gas service contracts elsewhere. This is due to the need to maintain transparency and flexibility of the fiscal regime of Iran rsquo;s oil and gas projects.JEL Classification: K34، K32، E62، H25، L71Keywords: Income T