برآورد تقاضای فرآورده‌های نفتی به وسیله مدل حالت-فضا و دلالت‌های حاصله برای آزادسازی قیمت آن‌ها

هدف این مقاله، بررسی برآورد تابع تقاضای فرآورده های نفتی به وسیله مدل حالت - فضا و دلالت های حاصله برای آزادسازی قیمت آن ها با روش فیلتر کالمن، در قالب الگوی تایم ورینگ می باشد. داده های پژوهش به ترازنامه انرژی و داده های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران طی سال های 1396-1373 استخراج شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد کشش قیمتی فرآورده های نفتی طی دوره مورد بررسی متغیر است. با استفاده از سه سناریوی مختلف، چنین برآورد می شود که طی برنامه ششم توسعه با افزایش 10 درصدی قیمت فرآورده های نفتی در هر سال مصرف نفت سفید و نفت کوره کاهش یافته، ولی برخلاف انتظار مصرف بنزین و نفت گاز افزایش یافته است. لذا انگیزه مصرف کنندگان برای صرفه جویی در مصرف نفت سفید و کوره افزایش و در بنزین و نفت گاز کاهش یافته است. پیش بینی کشش قیمتی هر چهار فرآورده، با افزایش 10 درصدی قیمت آن ها در طول برنامه ششم توسعه، نشان داد که قدر مطلق کشش قیمتی بنزین برخلاف انتظار کاهش و نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره افزایش یافته است. بنابراین جهت تحریک حساسیت مصرف کنندگان بنزین نسبت به افزایش قیمت، باید سرعت آزاد سازی قیمت آن در انتهای برنامه ششم توسعه، بیشتر از ابتدای برنامه و برای فرآورده های نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره در ابتدای برنامه بیشتر از انتهای برنامه باشد.

Estimating Oil Products Demand by State-space Model and Relevant Guidelines for Price Liberalization

The purpose of this paper is to estimate oil products demand by the statespace model, taking into account the implications for price liberalization using the Kalman filter technique in the framework of a timevarying pattern. For this purpose, we use the data of the Energy Balance Sheet and the National Iranian Oil Refining and Distribution Company during the period of 19942017. Our model results indicate that the price elasticity of oil products varies during the studied period. Using three different scenarios, we consistently find that a 10% annual increase in oil product prices during the sixth development plan, leads to a decrease in the consumption of kerosene and fuel oil, while gasoline and gas oil consumption increases. We thus observe that while kerosene and fuel oil demand responds as expected to rising prices, the price sensitivity of demand for gasoline and gas oil declines. We observe that while the absolute value of the price elasticity of gasoline has fallen unexpectedly, the price elasticity of kerosene, fuel oil and gas oil have increased. Therefore, in order to encourage gasoline consumers to reduce their demand, the speed of price liberalization at the end of the sixth development plan has to be more than at the beginning of the program. However, the rate of price increase for kerosene, gas oil and fuel oil products has to decrease at the end of the program.