شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر بر سرریز فناوری‌های دفاعی به کسب‌وکارهای تجاری

از آنجایی که فناوری نقشی کلیدی در افزایش امنیت ملی و توان دفاعی کشورها ایفا می‌کند، بودجه‌های هنگفتی به این بخش اختصاص داده می‌شود. بنابراین لازم است دولت‌ها جهت پیشرفت فناورانه در کسب‌وکارهای تجاری و به‌تبع آن رشد و توسعه اقتصادی کشورشان؛ با نگاهی راهبردی به سرریز فناوری‌های دفاعی به کسب‌وکارهای تجاری توجه ویژه‌ای داشته باشند. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر سرریز فناوری‌های دفاعی به کسب‌وکارهای تجاری در ایران و رتبه‌بندی این عوامل صورت گرفته است. در فاز نخست پس از بررسی پژوهش‌های انجام‌شده و استخراج شاخص‌های اولیه، چارچوبی برای طرح پرسش‌های مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با خبرگان این حوزه شکل گرفت. در ادامه با مصاحبه با 13 نفر از خبرگان که از طریق روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله برفی) انتخاب شدند، 51 شاخص‌ بومی در قالب 7 عامل استخراج گردید. سپس شاخص‌های استخراج‌شده، در جلسه خبرگی متشکل از 13 نفر از خبرگان، بررسی و خروجی جلسه که پرسشنامه مقایسات زوجی اجماع‌شده بود، وارد نرم‌افزار «سوپر دسیژن» گردید. در گام نهایی، شاخص‌ها با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای فازی (fanp) رتبه‌بندی گردید. با توجه به نظر خبرگان و نتایج فرایند تحلیل شبکه‌ای، عامل سیاست‌ها و مقررات در رتبه اول و سپس عوامل ارتباطی، توانمندی فناورانه، محیط خارجی، انسانی، مالی و ویژگی‌های فناوری در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. براین اساس پیشنهاد می‌شود مدیران و سیاستگذاران، جهت تسهیل و انجام نظام‌مند فرایند، به ایجاد/تقویت نهادهای سیاستگذار و اجرایی در تجاری‌سازی و سرریز فناوری‌های دفاعی جهت ایجاد زیرساخت‌های لازم و نیز ایجاد واحدهای میانجی، توجه ویژه‌ای داشته باشند.

Identifying and Ranking the Factors Affecting the Overflow of Defense Technologies to Commercial Businesses

As technology plays a key role in increasing national security and defense capabilities of countries, huge budgets are allocated to this sector. Thus, to make technological progress in commercial businesses and consequently the economic growth and development of their country, it is necessary for governments to pay special attention to commercial businesses with a strategic view of defense technology overflows to commercial businesses. The aim of this study was to identify the factors affecting the overflow of defense technologies to commercial businesses in Iran and to rank those factors. In the first phase, after reviewing the conducted research and extracting the initial indicators, a framework was developed for asking semistructured interview questions with experts in this field. Then, by interviewing 13 experts who were selected through purposive sampling method (snowballing), 51 indigenous indicators were extracted in the frame of 7 factors. Then, the extracted indices were reviewed in an expert meeting involving 13 experts, and the output of the meeting which was a consensus pairwise comparison questionnaire was entered into a super design software. In the final step, the indicators were ranked using the Fuzzy Network Analysis Process (FANP). According to the experts’ opinions and the results of the network analysis process, the policy and regulation factor was in the first place and then the communication factors, technological capability, external environment, human, financial and technological characteristics were in the next ranks. Therefore, it is suggested that managers and policy makers, in order to facilitate and systematize the process, pay special attention to the creation/reinforcement of policy and executive institutions in commercialization and overflow of defense technologies to create the necessary infrastructure and mediation units.