پهنه‌بندی غلظت کلروفیل برگ‌ گونه‌های درختی (مطالعه موردی شهر ملایر): شاخصی برای بررسی آلودگی هوا در محیط‌های شهری

زمینه و هدف: آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین مسائل محیط‌زیستی در حال حاضر است. عمومی‌ترین اثر آلودگی هوا در گیاهان محو شدن تدریجی کلروفیل و زرد شدن برگ‌هاست که ممکن است با کاهش ظرفیت فتوسنتز مرتبط باشد. هدف از این پژوهش بررسی میزان اثر آلودگی هوا بر مقدار کلروفیل و پهنه‌بندی میزان کلروفیل برگ دو گونه‌‌ی درختی در شهرستان ملایر است. روش‌ کار: بدین منظور نمونه‌برداری از برگ دو گونه‌ی درختی چنار (platanus orientalis) و اقاقیا (robinia pseudoacacia) در نقاط مختلف شهرستان ملایر (مناطق پاک و آلوده) هر کدام با سه تکرار انجام شد. غلظت رنگدانه‌ها در برگ به روش lichtenthaler (1987) که اصلاح شده روش arnon (1949) است، در طول موج های 663 و 645 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد. نتایج: نتایج نشان داد که میزان کلروفیل‌های a، b و کل در گونه‌ی درختی اقاقیا در بخش‌های جنوبی (جنوب غرب) محدوده‌ مطالعاتی به حداکثر مقدار خود می‌رسد و در بخش‌های شرقی و شمال غربی در کمترین میزان خود قرار دارد. همچنین در قسمت‌های مرکزی منطقه‌ی مطالعاتی میزان غلظت کلروفیل‌های a، b و کل مربوط به این گونه کم و متوسط است. بر خلاف گونه‌ی اقاقیا، برای گونه‌ی چنار در بخش‌های شرقی و شمال غربی منطقه مطالعاتی میزان کلروفیل‌های a، b و کل بیشترین مقدار را دارد و در بخش‌های جنوب غربی به حداقل مقدار خود می‌رسد. اما مشابه با گونه‌ی اقاقیا در قسمت‌های مرکزی منطقه‌ی مطالعاتی میزان غلظت کلروفیل‌های a، b و کل، کم و متوسط است.نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست آمده از پژوهش حاضر نشان داد میزان کلروفیل a، b و کلروفیل کل برگ دو گونه درختی اقاقیا و چنار در مناطق آلوده بررسی شده شهرستان ملایر نسبت به مناطق پاک افزایش داشته است. در پایان می‌توان گفت که افزایش شاخص فیزیولوژیکی مانند افزایش میزان کلروفیل پاسخ گیاه برای افزایش مقاومت در برابر آلاینده‌های هوا را نشان می‌دهد. 

zoning of leaf chlorophyll content of tree species (a case study in malayer city, iran): an indicator to investigate air pollution in urban environments

background and aim: air pollution is currently one of the most important environmental issues. the most common effect of air pollution on plants is the gradual decomposition of chlorophyll and leaf yellowing, which may result in the reduction of photosynthetic capacity. this study aimed to investigate the effect of air pollution on the chlorophyll content and zonation of leaf chlorophyll content of two tree species in malayer city, iran. materials and methods: samples were collected from two tree species, namely, platanus orientalis and robinia pseudoacacia in different parts of malayer city, iran (clean and polluted areas), each with three replications. the concentration of pigments in the leaves was measured by the lichtenthaler (1987) method, which is the modified arnon method (1949), at 663 and 645 nm wavelengths, absorbance being measured using a spectrophotometer. results: data analysis showed that the a, b and total chlorophyll contents in the acacia tree species in the southern parts (southwest) of the study area reached their maximums, while their contents were lowest in the eastern and north-western parts and low to medium in the central parts of the study area. on the other hand, as regards the sycamore species, in the eastern and north-western parts of the study area the a, b, and total chlorophyll contents were the highest and reached their minimums in the south-western parts. however, as in the case of the acacia species, in the central parts of the study area the contents of the tree chlorophylls were low to medium. conclusion: the results of this study show that the a, b and total leaf chlorophyll contents of the two acacia and plantain species were higher in the polluted areas as compared to those in clean areas. on this basis, it can be said that a higher physiological index, such as an increased chlorophyll content, indicates the plant’s response for resistance to air pollutants.