مقایسه اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی و آموزش فعال‌سازی رفتاری بر خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی

زمینه و هدف: رفتارهای خودمراقبتی شایع‌ترین پاسخ رفتاری پیشگیری کننده از استرس ناشی از بحران ویروس کرونا در بیماران دیابتی است. لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی و آموزش فعال‌سازی رفتاری بر خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی انجام گرفت.   روش کار: روش تحقیق در این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه های آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران دیابتی مراجعه کننده به کلینیک دیابت ونوشه شهرستان قائمشهر در سال 1400-1399 بود. از بین آنها تعداد 45 بیمار مبتلا به دیابت بر اساس ملاک های ورود و خروج و به شیوه نمونه گیری در دسترس گزینش شده و به صورت تصادفی در سه گروه (15 نفری) آموزش مهارت های مثبت اندیشی، آموزش فعال سازی رفتاری و گروه کنترل گمارده شدند. گروه آزمایشی اول تحت آموزش مهارت های مثبت اندیشی در 6 جلسه غیرحضوری 60 دقیقه‌ای قرار گرفتند؛ گروه آزمایشی دوم فعال سازی رفتاری را در 8 جلسه غیرحضوری 70 دقیقه‌ای آموزش دیدند؛ و گروه کنترل در فهرست انتظار بودند. ابزار پژوهش شامل مقیاس استرس کرونا (css-18) و مقیاس کوتاه فعالیت های خودمراقبتی دیابت (sdsca) بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بن فرنی در نرم افزار spss22  تجزیه و تحلیل شدند.نتایج: نتایج نشان داد بین گروه های آزمایش و گروه کنترل تفاوت معنی دار وجود داشت و هر دو مداخله مهارت های مثبت اندیشی و آموزش فعال سازی رفتاری باعث کاهش استرس کرونا (15.73=f) و افزایش خودمراقبتی (16.17=f) بیماران دیابتی شده و تاثیر این مداخلات درمانی در مرحله پیگیری نیز پایدار بوده است (0.05>p). همچنین، نتایج آزمون تعقیبی بن فرنی حاکی از آن بود که میزان اثربخشی مداخله مهارت های مثبت اندیشی بر بهبود استرس کرونا (9.02 =ij) بیشتر از فعال سازی رفتاری بود؛ و میزان اثربخشی مداخله فعال سازی رفتاری بر بهبود خودمراقبتی (12.93 =ij) بیشتر از مهارت های مثبت اندیشی بود (0.05>p).   نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که مداخلات مهارت های مثبت اندیشی و آموزش فعال سازی رفتاری می توانند برای بهبود خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی کارآمد باشند، و توصیه می گردد که درمانگران و مشاوران در راستای بهبود خودمراقبتی و استرس کرونا بیماران مبتلا در کنار سایر مداخلات درمانی از این شیوه ها استفاده کنند. 

comparison of the effectiveness of positive thinking skills training and behavioral activation therapy in self-care and corona stress in patients with diabetes

background and aim: self-care behaviors are the most common behavioral response in attempts to prevent corona stress in patients with diabetes. therefore, this study aimed to compare the effectiveness of positive thinking skills training and behavioral activation therapy on self-care and corona stress in patients with diabetes mellitus.materials and methods: this was a semi-experimental study using a pretest-posttest and follow-up design with experimental and control groups. the statistical population included all the diabetic patients referring to the vanoshe diabetes clinic in qaemshahr city, iran in 2020-2021, from among whom 45 patients were selected by accessible sampling technic based on the inclusion and exclusion criteria and randomly divided into three 15-member groups, namely,  positive thinking skills training, behavioral activation therapy and a control group. the first and second experimental groups received positive thinking skills training in six 60-minute virtual sessions and behavioral activation therapy training in eight 70-minute virtual sessions, respectively, and the control group was in the waiting list. data were collected using the corona stress scale css-18 and the summery of diabetes self-care activities sdsca and analyzed using the repeated measures of variance analysis and the bonferroni post hoc test with spss-22.results: the findings revealed that there was a significant difference between the two experimental groups and the control group. both the positive thinking skills training and behavioral activation therapy interventions reduced corona stress (f= 15.73) and increased self-care (f= 16.17) in the patients, and the effects of the interventions in the follow-up phase were found to be continuing (p <0.05). in addition, the results of bonferroni post hoc test showed that positive thinking skills raining was more effective than behavioral activation therapy on corona stress reduction (ij= 9.02), while as regards self-care the behavioral activation therapy (ij= 12.93) was more effective (p <0.05).conclusion: based on the findings it can be concluded that positive thinking skills training and behavioral activation therapy interventions can be effective in improving self-care and corona stress reduction among diabetic patients. it is recommended that therapists and counselors use, in addition to other treatment methods, these therapies to improve the self-care and corona stress reduction in diabetic patients.