مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و درمان فراشناختی بر شاخص‌های خشم در مبتلایان به اختلالات اضطرابی

زمینه و هدف: یکی از هیجانات شایع در مبتلایان به اختلالات خلقی و اضطرابی، نشانگان خشم است. نگرانی اصلی در مورد مبتلایان به اختلالات اضطرابی که عملکردشان در کُنش‏های مختلف مختل است، خشم خودآزارگرانه و بعضاً خودکشی است. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و درمان فراشناختی بر شاخص‏های خشم در مبتلایان به اختلالات اضطرابی انجام شد.مواد و روش‌ها: پژوهش نیمه‏آزمایشی با طرح پیش‏آزمون، پس‏آزمون و پیگیری سه‏ماهه بود. تمامی مبتلایان به اختلالات اضطرابی مراجعه‏کننده به مراکز تخصصی روا‏ن‏شناختی در سطح شهر تهران در سال 1401 جمعیت آماری پژوهش را تشکیل دادند. با روش نمونه‏گیری هدفمند تعداد 45 نفر انتخاب و به شیوه انتصاب تصادفی در سه گروه مساوی 15 نفری جایگزین شدند. به ترتیب درمان شناختی-رفتاری (لیهی و همکاران، 2009) و درمان فراشناختی (ولز و فیشر، 2015) طی 10 جلسه، به‌صورت 1 جلسه در هفته و هر جلسه به مدت 1 ساعت در آزمودنی‏های گروه‏های آزمایش اعمال شد، اما گروه کنترل مداخله درمانی دریافت نکرد. گردآوری اطلاعات علاوه بر چک‏لیست اطلاعات دموگرافیک-فرم محقق ساخته با پرسش‏نامه پرخاشگری حالت- صفت (اشپیلبرگر، 1972) انجام شد. تحلیل داده‏ها با روش‏های آمار توصیفی، آنالیز واریانس مختلط و آزمون تعقیبی بن‏فرونی با نرم‏افزار آماری spss شماره 26 انجام شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که هر دو روش درمان شناختی-رفتاری و درمان فراشناختی در کاهش نشانه‏های خشم حالت، خشم صفت و بروز خشم و افزایش نشانه‏های کنترل خشم در پایان درمان و بعد از پیگیری سه‌ماهه موثر واقع شدند. نتایج پیگیری سه‏ماهه مداخلات نیز نشان‏دهنده ثبات درمان بود. همچنین، نتایج آزمون تعقیبی بن‏فرونی نشان داد که درمان شناختی-رفتاری بر بهبود نمرات شاخص‌های خشم در مبتلایان به اختلالات اضطرابی نسبت به درمان فراشناختی اثربخش‏تر عمل کرده است (05/0>p).نتیجه‌گیری: براین اساس می‏توان بیان کرد که هر دو روش شناختی-رفتاری و فراشناختی بر بهبود شاخص‏های خشم در مبتلایان به اختلالات اضطرابی سودمند هستند. همچنین، وجود جلسه فعال‏سازی رفتاری می‏تواند علت برتری درمان شناختی-رفتاری باشد.

comparing the effectiveness of cognitive-behavioral therapy and metacognitive therapy on anger indicators in patients with anxiety disorders

aim and background: one of the common emotions in people suffering from mood and anxiety disorders is anger syndrome. the main concern for those suffering from anxiety disorders whose performance in various activities is impaired is self-harming anger and sometimes suicide. this research was conducted with the aim of comparing the effectiveness of cognitive-behavioral therapy and metacognitive therapy on anger indicators in patients with anxiety disorders.methods and materials: it was a semi-experimental study with a pre-test, post-test and three-month follow-up design. all the patients with anxiety disorders referred to specialized psychological centers in tehran city in 2022 constituted the statistical population of the study. 45 people were selected by purposeful sampling method and replaced by random assignment in three equal groups of 15 people. respectively, cognitive-behavioral therapy (leahy et al., 2009) and metacognitive therapy (wells and fisher, 2015) were applied in 10 sessions, 1 session per week and each session for 1 hour in the subjects of the experimental groups. but the control group did not receive treatment intervention. in addition to the demographic information checklist, researcher-made form, data collection was done with state-trait aggression questionnaire. data analysis was done with descriptive statistics, mixed analysis of variance and bonferroni post hoc test with spss statistical software number 26.findings: the results showed that both cognitive-behavioral therapy and metacognitive therapy were effective in reducing symptoms of state anger, trait anger, and occurrence of anger and increasing symptoms of anger control at the end of treatment and after a three-month follow-up. the three-month follow-up results of the interventions also showed the stability of the treatment. also, the results of bonferroni’s post hoc test showed that cognitive-behavioral therapy has been more effective in improving the scores of anger indicators in patients with anxiety disorders than metacognitive therapy (p<0.05).conclusions: based on this, it can be stated that both cognitive-behavioral and metacognitive methods are beneficial in improving anger indicators in people with anxiety disorders. also, the existence of the behavioral activation session can be the reason for the superiority of cognitive-behavioral therapy.