بررسی و مقایسه اثربخشی مداخلات شناختی-رفتاری و پذیرش و تعهد بر اضطراب اجتماعی: به شیوه فراتحلیل

زمینه و هدف: افراد دارای اضطراب اجتماعی به دلیل اضطراب ناشی از حضور در موقعیت‌های اجتماعی در بسیاری از زمینه‌های شخصی و اجتماعی خود ازجمله روابط بین‌فردی با مشکل مواجه می‌شوند؛ ازاین‌جهت متخصصان با انجام مداخلات روان‌شناختی سعی در کاهش آثار آن در زندگی آن‌ها دارند. در این پژوهش، با روش فراتحلیل، به بررسی و مقایسه اثربخشی مداخلات شناختی-رفتاری و پذیرش و تعهد بر اضطراب اجتماعی پرداخته شد. مواد و روش‌ها: بدین منظور از بین پژوهش‌های متعدد مربوط به این موضوع، 68 پژوهش (31 پژوهش مرتبط با درمان پذیرش و تعهد و 37 پژوهش مرتبط با درمان شناختی رفتاری) که در بین سال‌های 1388 تا 1400 در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر فارسی (ایران‌داک، مگ‌ایران، علوم انسانی، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و نشریات ادواری، مقالات کشورهای اسلامی (isc و سیویلیکا) و همچنین پایگاه‌های معتبر انگلیسی (pubmed، researchgate) که مقالات با جامعه ایرانی در آن نمایه شده بود و ازلحاظ روش‌شناختی (گروه‌درمانی، دارای متغیر مستقل و وابسته مرتبط و گروه کنترل) موردقبول بودند انتخاب و فراتحلیل روی آن‌ها انجام شد. در این پژوهش، 68 اندازه اثر گزارش‌شده است و ابزار استفاده‌شده چک‌لیست فراتحلیل بود. داده‌های به‌دست‌آمده توسط نرم‌افزارcma-3  مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که میزان اندازه اثر ترکیبی به‌دست‌آمده برای مداخلات پذیرش و تعهد 0.603 و برای مداخلات شناختی-رفتاری 0.635 بود که حکایت از تاثیر این مداخلات در کاهش اضطراب اجتماعی دارد (001/>p). نتیجه‌گیری: اندازه اثر ترکیبی به‌دست‌آمده برای مداخلات روان‌شناختی پذیرش و تعهد و شناختی- رفتاری برحسب جدول تفسیری همبستگی از مقادیر بالایی برخوردار است که می‌توان گفت هر دو مداخله روان‌شناختی به‌طور مطلوبی توانسته‌اند بر کاهش اضطراب اجتماعی موثر واقع شوند. برحسب این مقادیر اندازه اثر ترکیبی می‌توان اذعان داشت که تاثیر درمان شناختی-رفتاری در کاهش اضطراب اجتماعی کمی بیشتر از درمان پذیرش و تعهد بوده است.

investigating and comparing the effectiveness of cognitive-behavioral interventions and acceptance and commitment on social anxiety: meta-analysis

aim and background: people with social anxiety face problems in many personal and social fields, including interpersonal relationships, due to the anxiety caused by being in social situations. therefore, experts try to reduce its effects by performing psychological interventions. accordingly, in this research, a meta-analysis comparison of the effectiveness of cognitive-behavioral (cbt) and acceptance and commitment therapy (act) interventions on social anxiety was considered to investigate the real effect of these interventions.methods and materials: for this purpose, among the many research related to this topic, 68 research (31 act and 37 cbt research) were found in reliable databases such as iranian research institute for information science and technology (irandoc), iranian publications (magiran), comprehensive portal of human sciences, scientific information database (sid), pubmed, islamic world science citation (isc) and science journals and conference proceedings publisher (civilica) were selected and meta-analysis was done on them. this research is based on 68 effect sizes and the tool used was the meta-analysis checklist. data were analyzed using cma-3 software.findings: the research findings showed that the effect size of interventions and training based on acceptance and commitment therapy on social anxiety was 0.603 (p <.001) and for cognitive-behavioral interventions was 0.635 (p <.001).conclusions: the obtained effect size in terms of r value for psychological interventions (act and cbt) on social anxiety is high, so it can be said that both psychological interventions can effectively reduce social anxiety, but according to the results, obtained effect size is higher for cognitive-behavioral therapy compared to acceptance and commitment therapy.