تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه ادراک پیری

زمینه و هدف : هدف از انجام مطالعه توسعه ای حاضر، بررسی اعتبار و روایی (validity) پرسش نامه ادراک پیری (aging perception questionnaire یا apq) در سالمندان شهر تهران بود. مواد و روش ها: برای برآورد شاخص های روان سنجی پرسش نامه، 502 نفر (373 آزمودنی با طیف سنی 80-60 سال و 129 آزمودنی با طیف سنی 59-50 سال) که 49.4 درصد آنان را مردان و 50.6 درصد را زنان تشکیل می دادند، به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. سپس پرسش نامه چند بعدی apq که شامل دو بخش می باشد، برای آن ها اجرا شد. بخش نخست پرسش نامه، دیدگاه نسبت به بالا رفتن سن (پیری) و بخش دوم تجربیات مربوط به تغییرات سلامتی را مورد سنجش قرار داد. یافته ها: همسانی درونی (internal consistency) پرسش نامه apq برای بخش نخست مشتمل بر 32 ماده، 0.82 و برای بخش دوم متشکل از 17 ماده دو بخشی، 0.88 به دست آمد. این ضریب برای مولفه های پرسش نامه بین 0.63 تا 0.81 برآورد شد. ضریب پایایی (stability) آزمون از طریق بازآزمایی (testretest) در فاصله زمانی دو ماه برای دو بخش پرسش نامه و تمام مولفه ها، معنی دار بود (0.01 > p). برای بررسی روایی سازه (construct validity)، از روش تحلیل مولفه های اصلی استفاده گردید. میزان کفایت نمونه برداری در دو بخش به ترتیب 0.871 و 0.728 و معنی دار بودن آزمون کرویت bartlett نیز نشانگر شرایط مطلوب برای انجام تحلیل عاملی بود. بخش نخست پرسش نامه apq از هفت عامل اشباع شد که در مجموع 50.24 درصد از واریانس کل را تبیین کرد. بخش دوم در ساختار تک عاملی، برای بررسی تجربیات مربوط به تغییرات سلامتی دارای روایی بود که در این شرایط حدود 21.36 درصد از واریانس کل را تبیین نمود. وجود همبستگی معنی دار بین نمره مولفه های پرسش نامه apq و نمره مقیاس های پرسش نامه کیفیت زندگی (0.01 > p)، بیان کننده روایی ملاکی (criterionreferenced validity) پرسش نامه بود.نتیجه گیری: پرسش نامه apq اعتبار و روایی مناسبی را برای سنجش ادراک پیری سالمندان ایرانی داشت.