ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رواﻧﯽ ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺳﻼﻣﺖ در ادﻋﯿﻪ و رواﯾﺎت

توصیه ها و فرامین پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومین(علیهم السلام) و تاثیر عمل به آنها بر سلامت انسان موضوعی است که توجه همه به ویژه مومنین را به خود جلب می کند. تشریح و تبیین این دستورات در حوزه های مختلف و تاثیر آن بر سلامت و بهداشت نه فقط برای جامعه دینداران بلکه برای همگان مهم است و می تواند برای آنان مفید و قابل استفاده باشد. این پژوهش با هدف جایگاه بهداشت و سلامت در ادعیه و روایات، انجام شد و با رویکرد ترکیبی الهیات، روان شناسی و جامعه شناسی به موضوع پرداخته است.نتیجه این پژوهش نشان می دهد که در ادعیه و روایات، توجه به بهداشت و سلامت انسان در همه ابعاد آن شده است و عمل به آموزه های دینی و دستورات معصومین(علیهم السلام) می تواند سلامت انسانها را تامین کند. در ادعیه و روایات هم در خصوص سلامت و بهداشت جسمانی و هم در خصوص سلامت و بهداشت غیر جسمانی دستورات و توصیه های فراوانی آمده است. در زمینه سلامت جسمانی دستوراتی پیرامون خوردن، آشامیدن، مسائل مربوط به زناشویی و غیره آمده است که رعایت آنها سلامت بدنی انسان را تامین می کند. این دستورات در حوزه بهداشت غیرجسمانی به سه دسته روانی، اعتقادی و اجتماعی قابل تقسیم است. اکثر توصیه های اخلاقی( اعم از سلبی و ایجابی) در دین معطوف به سلامت روانی انسان است که در این زمینه می توان به بخل، حسد، ترس و نفاق اشاره کرد. از آنجایی که باور و اعتقاد نقش اساسی در شکل گیری و کیفیت رفتار و همچنین شخصیت انسانها دارد، اسلام اهتمام فراوانی به اعتقادورزی صحیح انسانها دارد. در حوزه سلامت اجتماعی نیز اسلام دستورات اکیدی بر پرهیز از مواردی چون جهل، ظلم، تفرقه و پیمان شکنی که می تواند بهره وری و همزیستی مسالمت آمیز را از میان ببرد و جلوی رشد انسانها را بگیرد وجود دارد. هرچند که در این پژوهش بهداشت و سلامت به جنبه های مختلفی تقسیم شده است اما باید یک نگرش وحدانی به بهداشت و سلامت داشت.