تحلیل چالش‌های جریمه تا خیر تا دیه در بانکداری بدون ربا و ارایه راهکار جایگزین

دریافت جریمه دیرکرد بازپرداخت تسهیلات بانکی از جمله بحث‌های چالشی و مورد نقد نظام بانکداری بدون ربا در ایران است. چالش‌های فقهی، حقوقی و اقتصادی فراوانی که درباره این مسیله وجود دارد ضرورت ارایه راهکارهای جایگزین را دو چندان می‌کند. پرسش اصلی مقاله این است که آیا می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های موجود در فقه به راهکاری دست یافت که ضمن حل معضل مطالبه‌های معوّق و داشتن کارایی مناسب، شبهه شرعی نداشته باشد؟ مقاله پیش ‌رو درصدد است با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی و با استفاده از منابع فقه امامیه به بررسی این فرضیه بپردازد که راهکار ترکیبی جایزه خوش‌حسابی و اعمال تعزیرات قانونی، بسته سیاستی مناسبی برای حل معضل مطالبه‌های معوّق است. این بسته با به‌کارگیری از دو ابزار تشویقی و تنبیهی به‌طور موازی و همچنین استفاده مناسب از سامانه اطلاعاتی سوابق تسهیلاتی نظام بانکی می‌تواند جایگزین مناسبی برای جریمه تاخیر تادیه باشد؛ به‌طوری که ضمن داشتن مزیت‌های راهکارهای پیشین، دشواری‌ها و چالش‌های آنها را نیز به کمترین حد ‌برساند.