تمایز اثباتی ـ هنجاری در علم اقتصاد و تقدم تاریخی آن بر تمایز واقعیت ـ ارزش

مقاله‌ای حاضر دفاعی است از ارتباط وثیق علم اقتصاد با اخلاق، و به‌عبارت دقیق‌تر، بحث‌های اثباتیِ اقتصاد با عموم بحث‌های هنجاری. برای نیل به این منظور به تفصیل رابطه بحث‌های هنجاری و اثباتی در طول تاریخ از یونان باستان تا زمان لاینل رابینز بررسی شده و با دقت خاصی به تشریح و تبیین نقشه علوم عملی در هندسه علمی ماقبل مدرن و جایگاه اندیشه‌های اقتصادی در آن میان پرداخته می‌شود. پس از آن نیز به‌رغم اینکه رشد روزافزون محتوای فلسفه اخلاق و فشار تخصص‌گرایی باعث انشعاب علم اقتصاد از آن می‌شود، در طی تمام دوران کلاسیک و اوایل دوران نیوکلاسیک مشاهده می‌شود که اقتصاددانان متفقاً به لزوم ملاحظه همزمان بحث‌های اثباتی و هنجاری در علم اقتصاد تصریح دارند.نکته مورد تاکید نویسنده این است که تصورِ مبتنی بودنِ تمایز اثباتی ـ هنجاری بر بحث تمایز یا تفکیک واقعیت ـ ارزش (و قضیه معروف نخست هیوم) برخلاف آن چیزی است که مطالعه تاریخی به ما نشان می‌دهد (بلکه می‌تواند ما را به بن‌بست نظری برساند). تمایز واقعیت ـ ارزش اندیشه‌ای متاخر در فلسفه علوم اجتماعی است؛ حال آنکه تمایز اثباتی ـ هنجاری از قدیم‌الایام وجود داشته است بدون آنکه به حذف و طرد دغدغه‌های هنجاری بینجامد.