تحلیل ماهیت فقهی و حقوقی ضمانت‌نامه‌های بانکی

ضمانت نامه بانکی تعهدی از سوی بانک به درخواست ضمانت خواه است تا مبلغ نقدی معیّن یا قابل تعیین را به مجرد طلب مضمون له پرداخت کند. با آنکه ضمانت‌نامه های بانکی از سازوکارهای امروزی در جهت تسهیل و تسریع فعالیت های اقتصادی هستند؛ اما به‌علت نوپدید بودن، جنبه های فقهی و حقوقی آنها کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در پژوهش پیش‌رو کوشیده شده به روش اسنادی و با استفاده از شیوه توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که آیا ضمانت نامه بانکی به‌عنوان سازوکار نظام بانکی، قابلیت انطباق با فقه و حقوق اسلامی را دارد؟ به‌طور تقریبی همه فقیهان در جواز استفاده از ضمانت نامه های بانکی اختلافی ندارند؛ اما در بیان ماهیت و در نتیجه شروط و آثار مترتب بر آن اختلاف کرده اند. در وجه مشروعیت به نظریه های ضمان، کفالت، عقد مستقل‌بودن ضمانت نامه های بانکی، تعهد به نفع ثالث و امثال آنها استناد شده است. به‌نظر می رسد با توجه به عدم انطباق کامل شروط و ارکان ضمانت نامه ها با عقدهایی مانند وکالت، ضمان و کفالت، قول به عقد مستقل‌بودن قوت بیشتری دارد.