نقش دولت اسلامی در تحقق استقلال اقتصادی در سه دهه اخیر

استقلال اقتصادی و دست‌یابی به مرز قابل‌قبولی از خودکفایی یکی از آرمان‌های جوامع گوناگون در طول تاریخ بوده است. هدف اصلی مقاله پیش‌رو تبیین جایگاه استقلال اقتصادی در اسلام و نقش دولت در تحقق آن است. برای این منظور با بهره گیری از متون دینی به‌ویژه قرآن کریم، سنت و نظریه‌های اندیشه‌وران اسلامی از جمله امام راحل?، نخست به تحلیل نظری و محتوایی مفهوم استقلال اقتصادی پرداخته؛ سپس به‌صورت آمار توصیفی وضعیت معیارهای گوناگون استقلال اقتصادی بررسی شده و سرانجام نقش دولت در تحقق استقلال اقتصادی با استفاده رهیافت پارامتر متغیر در طول زمان (tvp) و روش کالمن فیلتر در طی دوره زمانی 1358 ـ 1388 مدل‌سازی و برآورد می‌شود. نتیجه‌های حاصل از مدل نشان می دهد که مخارج جاری دولت در طی دوره مورد بررسی باعث تشدید وابستگی اقتصادی شده؛ اما مخارج عمرانی دولت همواره باعث کاهش وابستگی و بهبود استقلال اقتصادی شده است. یافته ها نیز نشان می دهد رشد اقتصادی ایران در کاهش یا تشدید وابستگی نقش موثری نداشته است.