امکان‌سنجی فقهی استفاده از سوآپ کالا در بازارهای مالی ایران

قراردادهای سوآپ به‌عنوان یکی از ابزارهای مشتقه در بازارهای مالی اهمیت فراوانی داشته و استفاده وسیعی در بازار مالی دارد، یکی از مهم‌ترین آنها سوآپ کالا است. از آنجا که بازار مالی در ایران در حال گسترش است، مطابق مقررات بازار سرمایه ایران، لازم است تمام ابزارهای مورد استفاده در بازار از دید فقهی مورد تایید باشد.مقاله پیش‌رو به روش توصیفی - تحلیلی و اسنادی، ضمن بررسی موضوع‌شناسی و ضرورت استفاده از سوآپ کالا، در بازار سرمایه ایران، به بررسی فقهی - حقوقی این معامله می‌پردازد. بر این اساس بعد از مقایسه قراردادهای معاوضه و بیع، ماهیت معاوضه که نزدیک‌ترین قرارداد به سوآپ کالا است، در فقه و حقوق بررسی و اثبات شده که معاوضه عقدی مستقل از بیع بوده و با موازین فقهی انطباق دارد؛ اما لازم است آنچه مورد معاوضه قرار می‌گیرد به‌صورت شخصی یا امری کلی فی‌الذمه موجود باشد. در مقاله پیش‌رو بیان شده که آنچه در سوآپ کالا مبادله می‌شود خارج از ضوابط معاوضه و بیع است. در ادامه بیان شده که سوآپ کالا را از راه تعهد در برابر تعهد نیز نمی‌توان تصحیح کرد؛ زیرا مبتلا به رباست.