تطبیق قواعد فقهیه با قرارداد مشارکت در تولید در صنعت نفت و گاز

صنعت نفت و گاز به دلیل سرمایه‏بری بالا و نیاز به فناوری‏های نوین علوم مختلف، نیاز به ابزارهایی متمایز جهت تامین مالی و اجرا دارد. قراردادهای بالادستی در نفت و گاز مهم‏ترین ابزار جذب سرمایه‏گذاران و پیمانکاران در این صنعت است. پس از معرفی ترتیبات امتیازی، به سبب خلل شرعی و قانونی آن، برخی کشورها به سمت قراردادهای خدماتی رفتند و ایران به‌عنوان کشوری اسلامی، قراردادهای بیع متقابل را ابداع و معرفی کرد. درعین‌حال، برخی دیگر از کشورها همچون اندونزی نوع دیگری از قراردادها تحت عنوان مشارکت در تولید را معرفی نمودند. بررسی تجربه‏های صنعت نفت نشان داده است که عموماً کارایی قراردادهای مشارکت در تولید در ایجاد انگیزه‏ برای پیمانکار، ایجاد سود بالاتر برای کشور میزبان، کسب شرایط عمومی شرکت‏ها بالاتر از قراردادهای خدماتی بوده است. در این پژوهش با هدف بررسی قراردادهای مشارکت در تولید نفت و گاز طبق فقه امامیه، این قرارداد با شش قاعده فقهیه نافذ در قراردادها، شامل قاعده لاضرر، قاعده نفی غرر، قاعده غرور، قاعده نفی سبیل، قاعده حرمت اکل مال بالباطل و قاعده تنجیز تحلیل شده است. نتایج این بررسی نشان داده است که قراردادهای مشارکت در تولید با قواعد شش‌گانه در تعارض نبوده؛ لذا از باب قواعد فقه امامیه به اصل قراردادهای مشارکت در تولید خللی به وجود نمی‌آید.

Comparing the rules of jurisprudence with the Partnership Contracts for Production in the oil and gas industry

The oil and gas industry needs distinct tools for financing and implementation because of its high capitalintensity and the need for new technologies in various sciences. Upstream contracts in oil and gas are the most important means of attracting investors and contractors in the industry. After introducing concession arrangements, due to its religious and legal impediments, some countries switched to service contracts, and Iran, as an Islamic country, invented and introduced a buyback contract. At the same time, some other countries, such as Indonesia, have introduced partnership contracts for production. An examination of the oil industry’s experience has shown that the efficiency of production partnership contracts has generally been higher than that of service contracts to motivate the contractor, generate higher profits for the host country, and obtain general conditions for companies. In this study, with the aim of reviewing partnership contracts for oil and gas production according to Imamieh jurisprudence, this contract has been analyzed with six important rules of jurisprudence in the contracts, including La Darar rule, Nafye Gharar rule, Ghorur rule, Nafye Sabil rule, Prohibition of Akl al Mal Bil Batil, and Tanjiz rule. The results of this study have shown that the production sharing contracts are not in conflict with the principles of Imamiyyah jurisprudence and there is no jurisprudence in the principle of contracts of production participation.