آسیب‌شناسی صکوک بانکی و ارائه راهکار بازار صکوک رقابتی در تجهیز منابع نظام بانکی ایران

صکوک به ‌عنوان یکی از ابزارها و ابتکارات تجهیز منابع پولی در شبکه بانکی کشور پس از انقلاب اسلامی به شمار می‌رود که در طراحی آن اهدافی مدنظر قانون‌گذار و سیاست‌گذار بازار پول بوده است؛ ولی آنچه مطلوب نهاد ناظر در رابطه با کارکرد این ابزار بوده، به‌ صورت کامل تحقق ‌نیافته است.در این پژوهش در صدد بررسی چندجانبه چالش‌های مطرح‌شده در خصوص نقش بازار صکوک رقابتی در تجهیز منابع نظام بانکی هستیم. در این مقاله پس از مطالعه پژوهش های پیشین و مرور منابع گوناگون، با خبرگان حوزه تامین مالی مصاحبه های هدفمند انجام و با استفاده از روش تحلیل مضمون، چالش های صکوک استخراج شد. این چالش ها در شش دسته چالش‌های عملیاتی، قانونی، فرهنگی، رقابتی و اقتصادی در سطوح خرد و کلان دسته بندی شدند. به‌منظور اعتبارسنجی یافته‌ها، چالش های استخراج‌شده در معرض نظر خبرگان قرار گرفتند. یافته‌های حاصل نشان داد، لزوم وجود رکن ضامن در فرایند انتشار صکوک، طولانی‌بودن فرایند انتشار اوراق و زمان دستیابی به منابع، اختلاف دو نهاد ناظر انتشار صکوک بانکی و بالابودن هزینه انتشار اوراق از مهم ترین چالش های استفاده از این ابزار برای تجهیز منابع شبکه بانکی می باشند. در پایان با تشکیل گروه کانونی راهکارهای اصلاح و تقویت بازار صکوک رقابتی به عنوان ابزاری به منظور تجهیز منابع نظام بانکی ارائه گردید. در بازار صکوک رقابتی مولفه‌هایی مانند اصلاح نقش رکن ضامن، رتبه بندی اعتباری اوراق و افزایش تعداد و تنوع صکوک منتشره وجود دارند که می توانند کارکرد این ابزار را بهبود بخشند.

Pathology of Bank Sukuk and providing a solution to the competitive Sukuk market in resource mobilization of the Iranian banking system

Sukuk is considered as one of the tools and initiatives to mobilize monetary resources in the country’s banking network after the Islamic Revolution. Specific goals in the design of sukuk have been considered by the legislator and money market policymaker, but what the regulator wanted in relation to the operation of this instrument has not been fully achieved. In this study, we seek to multilateral study of the challenges regarding the role of the competitive Sukuk market in mobilize the resources of the banking system. In this article, after studying previous researches and reviewing various sources, targeted interviews were conducted with experts in the field of financing and the challenges of sukuk were extracted using the content analysis method. These challenges were categorized into six categories of operational, legal, cultural, competitive and economic challenges at the micro and macro levels. In order to validate the findings, the extracted challenges were presented to the experts. The findings showed; The need for a guarantor in the process of Sukuk issuing, the length of the process of issuing bonds and the time of access to resources, the disagreement between the two institutions supervising the issuance of bank Sukuk and the high cost of issuing bonds are the most important challenges in using this tool to mobilize banking network resources. Finally, with forming a focal group of market improvement and strengthening strategies, the competitive Sukuk market were presented as a tool to mobilize the resources of the banking system. In a competitive sukuk market, there are components such as modifying the role of the guarantor, credit rating of securities and increasing the number and variety of issued sukuk that can improve the performance of this tool.