بررسی کارایی و عدالت در اقتصاد متعارف و اسلامی (با تاکید بر یک اقتصاد مبادله‌ای مبتنی بر مصرف)

یکی از مباحث بنیادی در نظریه اقتصاد خرد، بحث تعادل عمومی و نحوه دستیابی به آن است که در قالب شرط بهینه پرتو و دو قضیه بنیادی رفاه در اقتصاد متعارف ارائه می شود. نقدی که به شرط بهینه پرتو وارد می شود اینست که دسترسی به شرایط کارا لزوماً به همراه عدالت نیست و وجود کارایی در اقتصاد، تضمین کننده شرایط عادلانه نیست. از دیگر سو در آموزه های اسلامی و به تبع آن اقتصاد اسلامی، همواره برقراری عدالت در تمام زمینه ها مورد تاکید قرار گرفته است. لذا از منظر اقتصاد اسلامی دستیابی به کارایی اقتصادی بدون در نظر گرفتن مولفه عدالت غیر مثمر است. در این تحقیق با بر شمردن ویژگیهای انسان اقتصادی مسلمان و بررسی ترجیحات وی در قالب یک الگوی ریاضی که بر اساس آن، از شکاف نابرابری بین خود (ثروتمند) و افراد فقیر، عدم مطلوبیت کسب می کند و همچنین وارد کردن پرداختهای مالی در قالب مستحبات و واجبات شرعی(انفاق، خمس، زکات و ...)، ضمن دستیابی به شرط بهینه پرتو، شرط وجود عدالت توزیعی نیز برقرار می شود. همچنین مقدار بهینه ای از پرداختهای شرعی که مطلوبیت اجتماعی را حداکثر می کند، به دست می آید. بنابر این با توجه به مفاهیم و اصول اقتصاد اسلامی و اینکه فرد مسلمان علاوه بر مطلوبیت خود به منافع و مطلوبیت افراد دیگر هم توجه می کند (دیگر خواهی)، می توان به شرط کارایی همراه با عدالت رسید.

Analysis of Efficiency and Justice in Conventional and Islamic Economics(consumptionbased exchange economy)

One of the basic issues in microeconomic theory is the general equilibrium and how it is achieved, which is presented by Paretoefficient condition and two fundamental theorems of welfare economics in the conventional economy. The critique of Pareto condition is that access to efficient conditions is not necessarily accompanied by justice, and the existence of economic efficiency does not guarantee fair conditions. On the other hand, in Islamic science and, consequently, Islamic economics, justice has always been emphasized in all fields. Therefore, in terms of Islamic economics, achieving economic efficiency without regard to justice is useless. In this research, the economic characteristics of the Muslim human being are explained and his preferences are modeled mathematically. Based on the model, a rich person gains disutility from the inequality gap between himself and the poor, and donate to the poor in various forms (charity, Khoms, Zakat, etc.). In this model, it has been shown that it is possible to achieve a Pareto condition along with justice without the intervention of any dictator. Also, the optimal amount of financial payments that maximizes social utility is computed. Therefore, it is possible to reach Paretoefficiency condition with justice by considering the concepts and principles of Islamic economics and the fact that the Muslim person, in addition to his selfutility, pay attention to the interests and utilities of other people.