امکان‌سنجی استفاده از روش آزمایشگاهی در اقتصاد اسلامی (با تاکید بر مبانی معرفت‌ شناختی استاد مطهری)

اقتصاد دانان در دهه‌های اخیر از اقتصاد آزمایشگاهی به عنوان ابزاری جدید در جهت آزمون تجربی تئوری‌های اقتصادی بهره برده‌اند. از سوی دیگر، اقتصاد اسلامی به عنوان یک علم، در مراحل آغازین شکل‌گیری و تدوین قرار دارد. در این راستا، این پرسش قابل طرح است که آیا از اقتصاد آزمایشگاهی نیز می‌توان در آزمون تجربی فرضیه‌های اقتصاد اسلامی و مطالعه رفتار اقتصادی مسلمانان در جهت تدوین علم اقتصاد اسلامی بهره برد؟ این پژوهش تلاش می‌کند با تایید سازگاری مبانی معرفت‌شناختی اقتصاد آزمایشگاهی با مبانی اسلامی به این پرسش پاسخ دهد. همچنین برای پرهیز از پراکندگی مباحث، رویکرد اسلامی را به طور خاص به دیدگاه استاد مطهری محدود می‌کند.  اعتبار یافته‌های اقتصاد آزمایشگاهی، بر استقراء یا استنتاج فرضیه‌ای قیاسی استوار است. این پژوهش نشان می‌دهد که هر دو روش مذکور در ذیل معرفت‌شناسی استاد مطهری، معتبر و قابل دفاع‌اند؛ بنابراین از روش اقتصاد آزمایشگاهی می‌توان در اقتصاد اسلامی بهره گرفت. البته روش آزمایشگاهی در آزمون فرضیه‌ها یا گزاره‌های تجربی اقتصاد اسلامی کارایی دارد، نه در گزاره‌های آخرتی فرا تجربی.

Explaining the Epistemological Possibility of Using the Experimental Economics in Islamic Economics (Emphasizing the philosophical foundations of Ostad Motahhari)

Economists have used experimental economics in recent decades as a new tool for empirical testing of economic theories. Also, Islamic economics as a science is in the early stages of formation. In this regard, the question arises whether the experimental economy can be used in the empirical test of the hypotheses of Islamic economics and studying the economic behavior of Muslims in order to develop Islamic economics? This research tries to answer this question by examining the compatibility of the epistemological bases of the experimental economics with Islamic principles. Also, to avoid the dispersion of the issues, the Islamic approach has limited Ostad Motahhari’s view in particular. The validity of the findings of the experimental economics is based on the induction or hypotheticodeductive method. This research shows that both of these methods are valid and defensible under Ostad Motahhari’s epistemology; therefore, the method of experimental economics can be used in Islamic economics.