اقتضائات شرعی ضمانت سپرده‌ها در بانکداری ایران مبتنی فقه امامیه

یکی از روش‌های دست‌یابی به ثبات مالی در نظام مالی بهره‌گیری از سازوکار ضمانت سپرده‌هاست. صندوق ضمانت سپرده‌ها در زمان توقف نهاد عضو، با بهره‌گیری از حق عضویت‌های پرداختی توسط نهادهای عضو و عایدی‌های حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها تا سقف مشخصی به جبران خسارت سپرده‌گذاران اقدام می‌کند. طبق قانون توسعه پنجم، این نهاد در کشور تاسیس شده و در حال فعالیت است.  با توجه به رعایت اقتضائات شرعی فعالیت عناصر نظام مالی، پژوهش حاضر به روش اجتهاد چندمرحله‌ای به بررسی ابعاد شرعی سازوکار ضمانت سپرده‌ها می‌پردازد. مطابق این روش، محقق نظرات فقهی خود را در معرض نظر خبرگان فقهی  مالی قرار داده و سپس چالش‌های فقهی موضوع، از مراجع معظم تقلید استفتا شد که نتایج زیر به دست آمد: اکثر مراجع معظم تقلید سازوکار ضمانت سپرده‌ها را عقدی مستقل یا ذیل عقد بیمه می‌دانند. تمامی مراجع تقلید معتقدند که می‌توان در زمان توقف بانک یا موسسه اعتباری، سپرده‌های قرض‌الحسنه را برای سپرده‌گذاران تعهد کرد. تمامی مراجع تقلید معتقدند می‌توان در زمان توقف بانک یا موسسه اعتباری، اصل سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار و سودهای محقق‌شده را برای سپرده‌گذاران تعهد کرد. تمامی مراجع تقلید معتقدند که حق عضویت‌های پرداختی به صندوق ضمانت سپرده‌ها می‌تواند ثابت یا متغیر باشد و هر دو نوع آن، شرعی و صحیح است.

Sharia requirement of deposit guarantee in Iran free usury banking based on Imamiah jurisprudence

One of the methods to achievement to financial stability is using the deposit guarantee mechanism in financial system. Deposit guarantee fund in failing of member, repayment to depositors for compensation of loss. Based on 5th development act, the fund was stablish and running now. By considering the Sharia requirement, this research by using the multistage Ijtihad focus on Sharia aspect of deposit guarantee. According to this method, researcher submit his opinion to Fiqhi – financial scientist and then send to Marja’a for Istifta’a. Conclusion of research process will be in below: 1. Deposit guarantee mechanism can be categories in independence contract or insurance. 2. Guaranteeing of deposits that based on Qardh contract is correct. 3. Principal Guarantee of deposits that based on Mosharakah contract is correct but expected return is incorrect. 4. Flat and differentiate premium that members pay to the Fund is correct in the jurisprudence view.