تهدیدات تنوع‌زیستی تالاب بین‌المللی حرای رود شور، شیرین و میناب و ارائه راهکارهای حفاظت مشارکتی

تالاب های ساحلی- دریایی متشکل از جنگل های حرا، سواحل شنی و کفه های گلی از زیستگاه های حساس و مهم سواحل جنوبی ایران به شمار می آیند که نقش مهمی در اقتصاد و معیشت جوامع محلی دارند. تالاب بین المللی حرای رود شور، شیرین و میناب از تالاب های ساحلی مهم ایران بوده و به دلیل مواجه بودن با تهدیدهای فراوان، نیازمند برنامه ریزی حفاظتی نوین و موثر می باشد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات معنی دار سطوح جنگل های حرا به عنوان گونه شاخص تالاب، شناسایی و اولویت بندی تهدیدات تنوع زیستی تالاب و ارائه راهکارهای حفاظت مشارکتی انجام شده است. تغییرات سطح جنگل های حرا بر اساس روش تحلیل سری زمانی داده های  سنجنده oli (آشکارساز زمینی) از لندست 8 انجام گردید. فرآیند برنامه ریزی و اجرای حفاظت مشارکتی در این پژوهش شامل بررسی وضع موجود، شناخت ذی‌نفعان و برگزاری نشست های مشارکتی به منظور شناسایی و اولویت بندی تهدیدها و تدوین برنامه اقدام حفاظت مشارکتی تالاب بوده است. نتایج نشان داد که جنگل‌های حرا از سال 2015 تا 2022 در مجموع در برخی اراضی 30/78 هکتار تخریب داشته است. بر اساس نظرسنجی انجام شده از مشارکت کنندگان و ذی نفعان، دو تهدید آلودگی ناشی از تخلیه سوخت قاچاق و فعالیت های صید و صیادی بی رویه و غیرمجاز بیشترین اولویت از مجموع 15 تهدید شناسایی شده در تالاب را داشته است. در این پژوهش برای ده تهدید مهم اولویت بندی شده با نظر مشارکت کنندگان، برنامه اقدام کاهش اثر تهدیدات شامل سازوکار اثر تهدید، اثر بر گونه های شاخص، اثرات اقتصادی اجتماعی و برنامه اولویت دار کاهش اثرات هر تهدید، تدوین شده است. دست آوردهای این پژوهش در افزایش آگاهی ها و تهیه محتوی آموزشی برای برنامه های حفاظت جامعه محور با مشارکت ذی نفعان از جمله اجرای طرح های مشارکتی حفاظت و احیاء تالاب کاربرد دارد.

threats to the biodiversity of the international wetlands of roud shur, shirin, and minab mangroves and providing participatory conservation solutions

coastal-marine wetlands consisting of mangrove forests, sandy beaches, and mudflats are among the sensitive and important habitats of the southern coasts of iran, which play an important role in the economy and livelihood of local communities. the international mangrove wetland of shur, shirin, and minab rivers is one of the important coastal wetlands of iran, and due to facing many threats, it needs new and effective protection planning. this research has been conducted to investigate the significant changes in the levels of mangrove forests as an indicator species of the wetland, identify and prioritize the factors that threaten the biodiversity of the wetland, and provide participatory management solutions. the calculation of mangrove level changes was done based on the time series analysis method of oli (operational land imager) sensor data from landsat 8. the planning and implementation of participatory protection in this research included reviewing the current situation, identifying stakeholders, and holding participatory meetings to identify and prioritize threats and formulate an action plan for cooperative wetland protection. the results showed that from 2015 to 2022, mangrove forests have been destroyed in some areas by 30.78 hectares. according to the survey of the participants and stakeholder’s beneficiaries, two threats of pollution caused by the dumping of smuggled fuel and illegal fishing activities have the highest priority among the total of 15 threats identified in the wetland. in this research, for the ten important threats prioritized by the opinion of the participants, an action plan to reduce the effects of threats, including the mechanism of the threat effect, the effect on the indicator species, the economic and social effects, and the priority plan to reduce the effects of each threat has been developed. the results of this research are used in raising awareness and preparing educational content for community-based conservation programs with the participation of stakeholders, including the implementation of participatory wetland conservation and restoration projects.