بررسی زمینه های کاربرد مصاحبه انگیزشی در درمان معتادان ایرانی

تلاش برای درمان، بدون در نظر گرفتن بحث “ انگیزش“ کامل نیست . میلر و رالینک (1991)، در توضیح این مبحث اظهار می دارند که اغلب معتادان به طور ذاتی در مورد تغییر، احساس دوگانه ای دارند(بیشتر از این که دارای مقاومت، اراده ضعیف، یا از لحاظ شخصیتی معیوب باشند). این نویسندگان انگیزش را به عنوان «حالت آمادگی یا آماده بودن برای تغییر تعریف کرده اند که ممکن است این حالت، از زمانی به زمان دیگر و از موقعیتی به موقعیت دیگر تغییر کند».پروچاسکا، دی کلمنت و نورکراس (1992)، الگوی جامعی را برای مفهوم پردازی «انگیزش» بیمار - برای تغییر- ارائه داده اند. آنان، الگویی شش مرحله ای را برای تغییر پیشنهاد کرده اندکه عبارت است از: 1- مرحله غفلت و نا آگاهی (یا پیش از تامل)، 2- مرحله تفکر و تامل، 3- مرحله تصمیم گیری برای تغییر (آمادگی) ، 4- مرحله عمل یا اقدام، 5- مرحله ماندن در ترک (نگهداری) و 6- مرحله بازگشت به اعتیاد(بک، رایت، نیومن و لیس،1380: 38).به نظر پروچاسکا و دی کلمنت (1986) «درمان رفتارهای اعتیادی، درصورتی که هم مراجع و هم درمانگر بر یک مرحله تغییر تمرکز کنند، می تواند به آرامی پیش برود». در این میان، مصاحبه انگیزشی شیوه ای است که بیشترین تاثیر را در ایجاد انگیزه برای درمان معتادان یا تغییر رفتار داشته است. در واقع، این روش که برای اولین بار توسط میلر (1983) و رالینک (1991) توصیف شد، یک روش مشاوره رهنمودی (با رویکرد مراجع – محوری)، است که از طریق «شناخت مشکلات بالقوه» و «کشف و رفع احساس دودلی و تردید او» (با هدف تغییر رفتار)، به مراجع کمک می کند.در این مقاله، ضمن توصیف « کاربرد مصاحبه انگیزشی در درمان معتادان » به تفاوت های رویکرد مصاحبه انگیزشی با سه رویکرد انکار – مواجهه ، آموزش مهارت و رویکرد غیر دستورالعملی اشاره شده است. همچنین ، پنج اصل عمومی مصاحبه انگیزشی و انواع رویکردهای آن مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کل، در این نوع مصاحبه که نسبتاً‌ نوین است برتوانایی های مشاوره ای تکیه دارد و تلاش می شود تا نگرش بیمار بدون مواجهه ، نسبت به منافع و زیان های ادامه مصرف، تغییر یابد. این رویکرد، بویژه در کسانی که هنوز آماده تغییر نیستند و یا درباره این تغییر تردید دارند، موثر است. در واقع، هدف اصلی این رویکرد درمانی، بر طرف کردن احساس دودلی مراجعان و تشویق آنها به بیان نگرانی ها و دلایل شخصی شان برای تغییر رفتار اعتیادی است».بنابراین، بر اساس بررسی های صورت گرفته در زمینه کاربرد مصاحبه انگیزشی در درمان معتادان ایرانی، این نتیجه حاصل می شود که از یک سو، به دلیل جاری فقدان یک رویه نظام مند درمانی و از سوی دیگر، به لحاظ غالب بودن درمان های دارویی نسبت به درمان های غیر دارویی (روان شناختی) برای درمان اعتیاد در کشور، درمانگران اعتیادی در سطح وسیع از این رویکرد استفاده نمی کنند.