طراحی و آزمون الگویی از پیشایندهای خانوادگی و فردی گرایش به مصرف مواد در دانشجویان

هدف: این تحقیق با هدف طراحی و آزمون الگویی از پیشایندهای خانوادگی (الگوی ارتباطی خانواده شامل ﺟﻬتﮔﯿﺮی گفت ‌و شنود و ﺟﻬتﮔﯿﺮی همنوایی، تعارضات خانوادگی و مذهبی بودن والدین) و فردی (عزت ‌نفس، خودکارآمدی و تاب‌آوری) گرایش به مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. روش: مطالعه حاضر توصیفی-همبستگی از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی در سال تحصیلی 1397-1398 بود. از بین این جامعه، 347 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش نامه الگوی ارتباطات خانواده، خرده مقیاس تعارضات خانوادگی، پرسش نامه مذهبی بودن والدین، مقیاس عزت ‌نفس، پرسش نامه ﺳﺮﻣﺎیﻪ روان شناختی و ﻣﻘﯿﺎس ﭘﺬیرش اﻋﺘﯿﺎد استفاده شد. داده‌ها با روش های همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: جهت‌گیری گفت ‌و شنود، جهت‌گیری همنوایی، تعارضات خانوادگی، عزت ‌نفس و خودکارآمدی اثرات مستقیم معناداری بر گرایش به مصرف مواد داشتند، اما مذهبی بودن والدین و تاب‌آوری اثرات مستقیم معناداری بر گرایش به مصرف مواد نداشتند. عزت نفس در رابطه بین جهت گیری گفت و شنود، جهت گیری همنوایی، تعارضات خانوادگی و مذهبی بودن والدین با گرایش به مواد نقش میانجی داشت. خودکارآمدی در رابطه بین مذهبی بودن والدین و گرایش به مصرف مواد دارای نقش میانجی بود، اما تاب‌آوری در زمینه این روابط دارای نقش میانجی نبود. نتیجه‌گیری: در مجموع مدل ارائه شده در تحقیق از برازش قابل ‌قبول و مناسب برخوردار بود و می‌تواند به عنوان الگویی مناسب در طراحی و تدوین برنامه‌های پیشگیرانه برای گرایش به مصرف مواد مورد استفاده قرار گیرد.

Designing and Testing a Model of Familial and Individual Factors of Substance Use Tendency in University Students

Objective: The aim of this study was to design and test a model of familial (family communication pattern including conversation orientation and conformity orientation, family conflicts and parental religiosity) and individual (selfesteem, selfefficacy and resilience) factors of substance use tendency in students of University of Mohaghegh Ardabili. Method: The present study was descriptivecorrelational of structural equation modeling type. The statistical population of this study included all students of University of Mohaghegh Ardabili in the academic year 20182019. From this population, 347 people were selected by cluster sampling. To collect data, the family communication pattern questionnaire, the family conflict subscale; the questionnaire of parental religiosity, the selfesteem scale, the psychological capital questionnaire, and the addiction acceptance scale were used. The data were analyzed by Pearson correlation and structural equation modeling methods. Results: Conversation orientation, conformity orientation, family conflicts, selfesteem, and selfefficacy had significant direct effects on substance use tendency, but parental religiosity and resilience did not have any significant direct effects on substance use tendency. Selfesteem mediated the relationships of conversation orientation, conformity orientation, family conflicts, and parental religiosity to substance use tendency. Selfefficacy mediated the relationship between parental religiosity and substance use tendency, but resilience did not mediate these relationships. Conclusion: In general, the model presented in the research had an acceptable and appropriate fit and can be used as a suitable model in designing and formulating preventive programs for substance use tendency.