تدوین مدل ساختاری عود مصرف مواد بر اساس ذهن‌آگاهی و سلامت معنوی با میانجی‌گری ولع مصرف و خودکارآمدی در افراد وابسته به مواد تحت درمان پرهیزمدار

هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل ساختاری بازگشت به مصرف مواد بر مبنای عوامل مهم خطرساز و محافظت‌کننده مصرف مواد (نظیر سلامت معنوی، ذهن‌آگاهی، ولع مصرف و خودکارآمدی) انجام‌ شد. روش: پژوهش حاضر توصیفیهمبستگی از نوع مدل سازی معادلات ساختاری بود. حدود 700 نفر از افراد وابسته به مواد افیونی که در مراکز بهبودگستران همگام و خانه دوست یاران استان تهران تحت درمان پرهیزمدار بودند، جامعه آماری پژوهش را تشکیل ‌دادند. از میان آن ها، تعداد 200 نفر (100 نفر مرد و 100 نفر زن) با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس در سال 1398 انتخاب ‌شدند و به پرسش نامه‌ پنج‌عاملی ذهن‌آگاهی، پرسش نامه‌ سلامت معنوی، پرسش نامه‌ وسوسه مصرف پس از سم زدایی، مقیاس خودکارآمدی عمومی و پرسش نامه‌ پیش بینی بازگشت پاسخ ‌دادند. یافته‌ها: نتایج نشان ‌داد که مدل تدوین‌شده از برازش مناسبی برخوردار بود. همچنین، از میان متغیرهای سلامت معنوی و ذهن‌آگاهی، سلامت معنوی تاثیر مستقیم معناداری بر عود مصرف مواد داشت. به علاوه، سلامت معنوی و ذهن‌آگاهی از طریق ولع مصرف اثر غیر مستقیم معناداری بر عود مصرف داشتند. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش اهمیت اثرات سلامت معنوی و ذهن‌آگاهی بر عود مصرف مواد را نشان‌ داد. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود که این متغیرهای مهم خطرساز و محافظت‌کننده در برنامه‌های آموزشی برای پیشگیری از عود مصرف مواد مورد توجه قرار گیرند.

Developing a Structural Model of Relapse to Substance Use based on Mindfulness and Spiritual Health by Mediating Craving and Self-Efficacy in Substance-Dependent Individuals under the Abstinence-based Treatment

Objective: This study aimed to develop a structural model of substance use relapse based on important risk and protective factors of substance use (e.g., spiritual health, mindfulness, craving, and selfefficacy). Method: This study was a descriptivecorrelational design of structural equation modeling type. The statistical population of the study included 700 opiatedependent individuals who were under the abstinencebased treatment in Behbud Gostran Hamgam and Khaneh Dost Yaran Centers in Tehran. Among which, 200 individuals (100 males and 100 females) were selected using convenience sampling method in 2019 and they responded to the fivefactor mindfulness questionnaire, the spiritual wellbeing scale, the postdetoxification craving scale, the general selfefficacy scale, and the relapse prediction scale. Results: The results showed that the developed model had good fit. Also, among the variables of spiritual health and mindfulness, spiritual health had a significant direct effect on relapse to substance use. In addition, spiritual health and mindfulness had significant indirect effects on relapse to substance use through craving. Conclusion: The results of this study showed the importance of the effects of spiritual health and mindfulness on relapse to substance use. Accordingly, it is suggested that these important risk and protective variables be considered in educational programs to prevent relapse to substance use.