شطرنج ابزاری برای ارتقای توانایی حل مسیله ریاضی

چکیده:در این مقاله، ابتدا پیشینه پژوهشی در زمینه حل مسیله ریاضی مرور می‌شود. سپس به پژوهش‌های انجام‌شده برای مقایسه شطرنج‌بازان «خبره» و «تازه‌کار» و وجه تمایز آن‌ها پرداخته می‌شود. بعد، نقش شطرنج در ارتقای تفکر و استدلال منطقی و سپس، تاثیر آن بر افزایش توانایی‌های حل مسیله ریاضی، مورد بحث قرار می‌گیرد. آن‌گاه، پژوهش انجام‌شده که هدف اصلی آن، بررسی نقش آموزش شطرنج بر توسعه توانایی‌های حل مسیله ریاضی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی بود، معرفی می‌شود. این مطالعه از نوع تجربی بود و به‌صورت یک‌ گروهیِ پیش‌آزمون- پس‌آزمون طراحی شد. در این مطالعه، 25 نفر به‌طور تصادفیِ خوشه‌ای، از بین دانش‌آموزان پایه پنجم یکی از استان‌های جنوب شرقی ایران، برای شرکت در این پژوهش انتخاب شدند. داده‌ها از طریق برگزاری پیش‌آزمون و پس‌آزمون جمع‌آوری شد و آزمون‌ها براساس محتوای کتاب درسی پایه پنجم ابتدایی و استراتژی‌های مورد استفاده در حل مسیله ریاضی توسط گروه معلمان پایه پنجم مدرسه انتخاب‌شده، تهیه شد. برای مشخص کردن پایایی ابزار، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و برای تعیین روایی ابزار، میانگین نظرِ صاحب‌نظران، ملاک قرار گرفت. در این پژوهش، 52 جلسه آموزش شطرنج به‌عنوان مداخله آموزشی ارایه شد و در پایان دوره، پس‌آزمون برگزار شد. این مطالعه نشان داد که نقش آموزش شطرنج، بر توسعه توانایی‌های حل مسیله ریاضی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی، مثبت و معنادار است. بدین سبب، پیشنهاد می‌شود که از ظرفیت‌های مختلف برنامه درسی رسمی و مدرسه‌ای ازجمله فعالیت‌های فوق‌برنامه، برای استفاده از شطرنج، به‌عنوان ابزاری برای ارتقای توانایی‌های حل مسیله ریاضی دانش‌آموزان دوره ابتدایی، بهره‌‌گیری شود.