تحلیل وضعیت آموزش سپاسگزاری در کتاب‌ های فارسی دورۀ ابتدایی براساس روش آنتروپی شانون

پژوهش حاضر به‌ منظور جستاری در درون ‌مایه‌های کتاب‌های فارسی شش پایه‌ ابتدایی براساس مولفه‌های آموزش سپاسگزاری انجام شده است. این تحقیق کاربردی است و برمبنای روش کیفی‌ و کمّی و با استفاده از تحلیل محتوا انجام ‌شده است. واحد زمینه‌ تحقیق شامل تمامی متن‌ها، شعرها، داستان‌ها، تصویرها و فعالیت‌های کتاب‌های فارسی دوره‌ ابتدایی (درمجموع 721 صفحه) چاپ شده در سال 1399 است. در این تحقیق، از ابزارهای کتاب‌های فارسی دوره‌ ابتدایی، مولفه‌های هشت‌گانه‌ آموزش سپاسگزاری آدلر و فاگلی (2005) و مقوله‌های مستخرج از مولفه‌های آموزش سپاسگزاری استفاده شده است که براساس الگوی تحلیل محتوای قیاسی مایرینگ شناسایی شدند. متخصصان پس از چندین ‌بار بررسی روایی، مقوله‌های شناسایی ‌شده را تایید کردند. همچنین، پایایی مقوله‌های شناسایی‌شده با بهره‌گیری از ضریب اسکات 82 درصد محاسبه شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها براساس روش آنتروپی شانون انجام شد. طبق یافته‌های این پژوهش، 1265 مضمون در کتاب‌های فارسی دوره‌ ابتدایی شناسایی شد که بیشترین فراوانی مربوط به مولفه‌ تمرکز بر داشته‌ها و کمترین فراوانی مربوط به مولفه‌ مصیبت/ فقدان بود. همچنین براساس نتایج تحلیل آنتروپی شانون ضریب اهمیت مولفه‌های آموزش سپاسگزاری از بیشترین به کمترین اندازه‌ توجه به‌ترتیب عبارت‌اند از: تشریفات مذهبی، قدرشناسی، تمرکز بر داشته‌ها، حیرت، مقایسه (مقایسه‌ اجتماعی، مقایسه‌ خود)، لحظه‌ حال، مصیبت/ فقدان و میان ‌فردی. نتایج نشان داد به مولفه‌های سپاسگزاری و مقوله‌های آن در کتاب‌های فارسی به‌طور متناسب توجه نشده است.

analysis of the status of teaching gratitude in primary school fārsi textbooks according to shannon’s entropy technique

the present study was conducted as a query on the themes of the primary school sixth-grade farsi textbooks according to the components of teaching gratitude. it was an applied research in terms of purpose and mixed-methods in terms of method with content analysis design. the research population of the study included all the texts, poems, stories, pictures, and activities in the primary school farsi textbooks (721 pages in sum), edition 2020. the research instruments included the primary school farsi textbooks, adler fagley’s (2005) eight components of teaching gratitude, and the categories extracted from the components of teaching gratitude which were identified according to mayring comparative content analysis. experts verified the identified categories after several validity checking. also, the reliability of the categories was calculated at 82% using the scott coefficient. data was analyzed via the shannon entropy method. according to the findings, 1265 themes were identified in primary school farsi textbooks. the highest frequency was related to the component of focusing on the possessions and the lowest frequency was related to the component of suffering/loss. moreover, according to the results of shannon’s entropy analysis of the importance coefficient, the components of teaching gratitude were in the following order from the highest to the lowest degree of attention: religious ceremonies, appreciation, focus on the possessions, astonishment, comparison (social comparison, self-comparison), present moment, suffering/loss and interpersonal. the results showed that the components of gratitude and their categories haven’t been paid attention to, appropriately in farsi textbooks.