مدل‌سازی و دانش فرامدل‌سازی: سنجش درک دانش‌آموزان از مدل‌سازی مفهومی در یادگیری علوم

مدل‌ها ابزارهای تاثیرگذار در یادگیری علوم به‌شمار می‌روند و اگر شاگردان دربارۀ ماهیت مدل‌ها، هدف از مدل‌سازی و کاربرد آن‌ها در فرایند یادگیری فکر نکنند، این اثربخشی محدود خواهد بود. این پژوهش درپی کاوش نوع و سطح درک شاگردان دورۀ دوم متوسطه از مدل و دانش فرامدل‌سازی در دروس فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی است. در این پژوهش کمّی  توصیفی، نمونۀ در دسترس530 نفر از دانش‌آموزان دورۀ دوم متوسطه، به‌منظور پاسخ‌گویی به پرسش‌نامۀ بررسی میزان دانش مدل‌سازی (مدل شایستگی مدل) انتخاب شدند. به‌منظور تحلیل داده‌ها از مدل سوال پاسخ امتیاز پاره‌ای استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که شاگردان در درجۀ اول، به مدل‌های عینی و عملکردی فکر می‌کنند و مدل‌های انتزاعی (نمودار یا معادله) در درجۀ دوم اهمیت‌ قرار دارند. دانش مدل‌سازی و آگاهی از کارکرد و اهداف مدل‌ها از حوزۀ محتوایی مستقل نیست و به دنبال آن، نوع و کاربرد مدل‌ها به محتوا و درس بستگی دارد؛ به‌گونه‌ای که شاگردان از مدل‌سازی در زیست‌ شناسی بیشتر به‌منظور توصیف پدیده‌ها و در فیزیک و شیمی به‌منظور پیش‌بینی و استدلال بهره می‌بردند. پیشنهاد می‌شود در برنامۀ درسی علوم به مدل و دانش مدل‌سازی در محتوای درسی توجه بیشتر شود و مهارت‌های فراشناختی شاگردان برای تشخیص، کاربرد، بازبینی و ارزیابی مدل‌ها توسعه داده شود. همچنین معلمان علوم به استفادۀ آگاهانه از مدل‌سازی در فرایند تدریس تشویق شوند.

modeling and knowledge of meta-modeling: assessing students’ understanding of conceptual modeling in science learning

models are valuable tools for learning science, however, their utility would be restricted if students do not consider the nature of models, their purpose, and their implementation in the learning process. the focus of this research was to find out about the type of model and meta-modeling knowledge of second cycle high school students on physics, chemistry, and biology courses. the research sample consisted of 530 second cycle high school students who were selected through convenience sampling method to answer the modeling knowledge questionnaire. partial credit question-answer model was used to analyze the data. findings showed that students think primarily about objective and functional models, and abstract models (diagram or equation) are of secondary importance. modeling knowledge and awareness of the function and objectives of models are not independent from the content area, and the type and application of models depend on the content and the course, in such a way that students use modeling in biology more to describe phenomena and in physics and chemistry for prediction and reasoning. it is suggested that in the science curriculum more attention should be paid to the model and modeling knowledge in the course’s content, and the students’ metacognitive skills should be developed to identify, apply, revise, and evaluate models. science teachers should also be encouraged to consciously use modeling in the teaching process.