تبیین استعاره‌های مفهومی جهت‌دار زمان‌در‌مکان کتاب فارسی پایۀ چهارم ابتدایی بر مبنای رویکرد لیکاف و جانسون

مفهوم سواد خواندن یکی از اهداف مهم پژوهش‌های تربیتی است که به‌واسطۀ آن دانش‌آموزان، طی دوران آموزش، متون درسی را یاد می‌گیرند. لیکاف و جانسون رویکردی زبان‌شناسانه در علوم شناختی معرفی کردند که، برخلاف رویکرد چامسکی که به شناخت زبان نحوی می‌پردازد، در آن به عنصر معنی در زبان از منظر استعارۀ مفهومی تاکید ویژه داشتند. لیکاف و جانسون استعاره‌های مفهومی را مهم‌ترین عامل شناخت انسان از جهان برمی‌شمارند. استعارۀ مفهومی به معنای فهم فکر یا مفهومی انتزاعی بر اساس فکر یا موضوع دیگری است که مفهومی عینی دارد. با توجه به اهمیت استعاره‌های مفهومی در شناخت و درک مفهوم دانش‌آموزان، این مقاله به بررسی استعاره‌های مفهومی جهت‌دار زمان‌در‌مکان درس فارسی پایۀ چهارم ابتدایی پرداخته است. روشِ این پژوهش تحلیل مفهومی با رویکرد زبان‌شناسی لیکاف است که با تحلیلی زبان‌شناسانه و فلسفی به مفهوم استعاره در درس فارسی می‌پردازد. بر اساس نتیجۀ بررسی و پژوهش‌ها، متون کتاب فارسی استعارات متعدد مفهومی برای آموزش دارد؛ اما در بخش فعالیت‌ها و پرسش‌های این کتاب آموزش ویژه‌ای دراین‌باره صورت نگرفته است. بنابراین لازم است برای درک بهتر مفاهیم و شناخت جهان اطرافِ دانش‌آموز برنامه و رویکرد متناسبی از آموزش معنی در بستر استعاره‌های مفهومی در نظر گرفته شود.

explaining time-oriented conceptual metaphors in place in persian fourth grade primary school text book based on lakoff and johnson’s approach

the concept of reading literacy is one of the important goals of educational researchthrough which students perceive and understand textbooks during the educationalperiod. famous linguists and philosophers, lakoff and johnson, introduced a linguisticapproach to the cognitive sciences with a special emphasis on meaning in languagefrom the perspective of conceptual metaphor which is distinct from chomsky'sapproach to syntactic study of language. lakoff and johnson consider the conceptualmetaphors as the most important things to know about the world. conceptualmetaphors mean understanding of an idea or field of abstract concept based on anotheridea or topic with concrete meaning. based on the importance of conceptual metaphorsin recognizing and understanding the concept of students, this paper has consideredthe time-oriented conceptual metaphors in the place of fourth grade primary schoolpersian textbook. here, the linguistic and philosophical analysis of the concept ofmetaphor in persian textbook would be dealt be with the method of concept analysiswith lakoff’s linguistic approach. the results showed that the texts of persiantextbook have a number of conceptual metaphors for education, however, at theactivity sections and questions of this textbook, no special instruction has been donein this regard. therefore, in order to better understand the concepts and recognizethe world around the student, it is necessary to consider an appropriate program andapproach to teaching meaning in the context of conceptual metaphors.