تبیین چارچوب مفهومی ابعاد و مولفه‌های برنامۀ درسی کنجکاوانه و بررسی میزان انطباق محتوای برنامۀ درسی دورۀ ابتدایی ایران با آن

پ‍ژوه‍ش ح‍اض‍ر با هدف تبیین چارچوب مفهومی ابعاد و مولفه‌های برنامۀ درسی کنجکاوانه و بررسی میزان انطباق محتوای برنامۀ درسی دورۀ ابتدایی ایران با آن انجام شده است. روش پژوهش توصیفی است و در خلال آن، از تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا استفاده شده است. رویکرد پژوهش نظری و کاربردی است و جامعۀ پژوهش شامل دو بخش متون نظری برنامۀ درسی کنجکاوانه و نیز محتوای 36 جلد کتاب درسی دورۀ ابتدایی ایران در سال تحصیلی 1398–1399 بود که بالغ‌بر 3924 صفحه است. با توجه به ماهیت موضوع، از نمونه‌گیری صرف‌نظر و کل جامعۀ پژوهش بررسی شد. ابزارهای پژوهش، فرم فیش‌برداری و سیاهۀ تحلیل محتوایِ محقق‌ساخته بود. داده‌ها با استفاده از فرایند تحلیلی آنتروپی شانون تحلیل شد. ع‍م‍ده‌ت‍ری‍ن نتایج نشان داد که: 1. ابعاد برنامۀ درسی کنجکاوانه را می‌توان در نُه بُعدِ ذهنیت باز، اکتشاف، اشتیاق یادگیری، خودجهت‌دهی، خلاقیت، نوآوری، پرسشگری، یادگیری مشارکتی و خودانگیختگی خلاصه کرد؛ 2. محتوای کتب درسی دورۀ ابتدایی، با ابعاد و مولفه‌های برنامۀ درسی کنجکاوانه منطبق نیست؛ به‌طوری‌که از بین ابعاد نُه‌گانۀ برنامۀ درسی کنجکاوانه، بعد از خودانگیختگی بیشترین و بعد از ذهنیت باز کمترین ضریب اهمیت را دارد؛ 3. در محتوای کتب درسی دورۀ ابتدایی، از بین خرده‌مولفه‌های ابعاد نُه‌گانۀ برنامۀ درسی کنجکاوانه، بیشترین ضریب اهمیت به خرده‌مولفۀ مشارکت معلمان و دانش‌آموز و کمترین ضریب اهمیت به خرده‌مولفۀ تدارک فعالیت‌های گروهی اختصاص دارد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق، پیشنهاد می‌شود در ویراست‌های آتی کتب دورۀ ابتدایی، به مولفه‌های کمتر توجه‌شده عنایت بیشتری شود.

Explaining the conceptual framework of the dimensions and components of the curious curriculum and investigating the degree of conformity of the content of the primary school curriculum with it

The purpose of this study was to elucidate the conceptual framework of the dimensions and components of the curious curriculum and to investigate the extent of the conformity of the content of the curriculum of Iranian primary school level with it. The research method was descriptive and along with, the documentary and content analysis were also used. The research approach was theoretical and applied. The research population consisted of two parts: the theoretical texts of the curious curriculum and the content of 36 volumes of Iranian primary school textbooks (including 3924 pages) at the academic year 2020. Due to the nature of the subject, sampling was ignored and the entire research population was investigated. The research tools were notetaking form and a researchermade content analysis checklist. Data was analyzed using Shannon entropy analysis process. The most important results showed that: 1. curious curriculum dimensions can be summarized in nine dimensions of openmindedness, exploration, eagerness to learn, selfdirection, creativity, innovation, inquiry, collaborative learning, and spontaneity; 2. The content of primary school textbooks does not match the dimensions and components of the curious curriculum; Among the nine dimensions of the curious curriculum, the spontaneity dimension had the highest coefficient of importance and the openmindedness dimension had the lowest coefficient of importance. 3. In the content of primary school textbooks, among the subcomponents of the nine dimensions of the curious curriculum, the highest importance was given to the component of teacherstudent participation and the lowest importance was given to the subcomponent of group activities. Based on the results obtained from the research, it is suggested that in the future editions of primary school textbooks, more attention be paid to the lessconsidered components.The results showed that : The dimensions of the curious curriculum can be summarized in nine dimensions: open mindedness, exploration, eagerness to learn, selfdirection, creativity, innovation, inquiry, participatory learning, and spontaneity1:Among the nine dimensions of the curious curriculum the most important factor relates to the spontaneity and the least to the dimension of open mindedness.2:Among the sub components of the curiosity curriculum, the most important factor was related to the component of Teacher and student participation and the least important factor was related to the component of group activity preparation.Based on the results of the study, it is suggested that educational policymakers and curriculum planners should pay more attention to the lessconsidered components in future editions of elementary school textbooks