مقایسه تطبیقی ریخت‌شناسی مدارس معاصر ایران با استفاده از روش چیدمان فضا

هدف از پژوهش حاضر تجزیه‌وتحلیل ویژگی پیکره‌بندی فضایی و بررسی تاثیر نوع چیدمان و سازمان‌دهی فضایی در الگوی شکلی (ریخت‌شناسی) پلان مدارس مورد مطالعه بر میزان شاخص‌های هم‌پیوندی، عمق، اتصال (نفوذپذیری)، قابلیت اتصال بصری (شفافیت) و وضوح است. به همین منظور مدرسه دارالفنون به‌عنوان نخستین بنای آموزشی به سبک نوین با ترکیب چیدمان مرکزی و خطی در پلان و مدرسه شاهپور (بهشتی) به‌عنوان شاخص مدارس نوین با چیدمان خطی در پلان برای تجزیه‌وتحلیل انتخاب شد. سوال اصلی در پژوهش حاضر این بود که چه رابطه‌ای میان چگونگی سازمان‌دهی فضایی و میزان شاخص هم‌پیوندی، عمق، اتصال (نفوذپذیری)، قابلیت اتصال بصری (شفافیت) و وضوح در الگوی شکلی (ریخت‌شناسی) پلان مدارس مورد مطالعه وجود دارد؟ روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است و ابزار پژوهش، شامل مطالعات کتابخانه‌ای، مشاهده و برداشت میدانی و درنهایت شبیه‌سازی با نرم‌افزار چیدمان فضا است. یافته‌ها نشان داد که در بخش فضای مرکزی هر دو مدرسه بیشترین میزان هم‌پیوندی، اتصال (نفوذپذیری) و قابلیت اتصال بصری (شفافیت) و کمترین میزان عمق وجود دارد و مقادیر عددی شاخص‌های ذکرشده در مدرسه دارالفنون که در سازمان‌دهی فضایی آن از ترکیب دو الگوی مرکزی و خطی استفاده شده، بیشتر از مدرسه شاهپور با سازمان‌دهی خطی است. همچنین هر دو مدرسه دارای میزان وضوح با مقدار عددی بالای 0/7 هستند. بنابراین می‌توان گفت میان نوع سازمان‌دهی فضایی و میزان شاخص‌ها در مدارس موردمطالعه رابطه معنادار وجود دارد و سازمان‌دهی مرکزی با شاخص‌های هم‌پیوندی، وضوح، اتصال (نفوذپذیری)، اتصال بصری (شفافیت) همبستگی مثبت و با شاخص عمق همبستگی منفی دارد و هر چه فضا دارای چیدمان مرکزی‌تر باشد میزان شاخص‌های یادشده در آن بیشتراست. بنابراین به نظر می‌رسد که استفاده از الگوی مرکزی در پلان مدارس می‌تواند به‌عنوان یک راهکار طراحی عوامل اساسی برای ایجاد انسجام فضایی، یکپارچگی و پیوستگی در میان فضاهای مدرسه مورد استفاده طراحان قرار گیرد.

Comparative morphology Of Contemporary schools by using space syntax Method

The aim of this study was to analyze the characteristics of spatial configuration and the effect of layout and spatial organization in the form of schools plan on integration, depth, connectivity, visual connectivity (Transparency), Intelligibility.For this purpose, the Dar alFonun school as the first modernstyle educational building with central organization and the Shahpour (Beheshti) school as Examples of modern schools with linear organization, were selected for analysis. The main question of this research is that what is the relationship between how the spatial organization is organized and the index of integration, depth, connectivity, visual connectivity (transparency), Intelligibility in the form pattern of case study schools plans? The research method used in the research is descriptiveanalytical in the case sample and, ultimately, logical reasoning. The tool used in research includes library studies, field observation, and finally simulation using space syntax. The findings showed that at tow Schools, the highest degree of integration, connectivity, and visual connectivity and the lowest depth are for central space. And the numerical values of the attributes listed in Dar AlFenun School with Central Organization are greater than the Shahpur School with Linear Organization.Both schools also have numerical Intelligibility above0/7. Then,There was a significant relationship between the type of spatial organization and the amount of indices in the schools studied. Therefore, the use of a central model in school plan has been one of the important factors in creating spatial cohesion and integration among the school spaces.