طراحی الگوی اخلاق حرفه‌ای معلمان: یک مطالعه آمیخته

وجود اخلاق در آموزش‌وپرورش باعث رشد، تعالی و بالندگی آموزش‌وپرورش و به‌تبع آن کل کشور می‌شود. پژوهش حاضر با استفاده از رویکردهای آمیخته اکتشافی به شناسایی ابعاد و نشانگان تشکیل‌دهنده اخلاق حرفه‌ای معلمان و رعایت آن می‌پردازد. داده‌های کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته از 16 نفر مطلعان کلیدی و دارای تجربه زیسته در حوزه اخلاق حرفه‌ای معلمان که از طریق نمونه‌گیری هدفمند و روش گلوله برفی شناسایی شده بودند گردآوری شد. یافته‌های کیفی با استفاده از روش‌های کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان دادند، اخلاق حرفه‌ای معلمان دارای هشت مولفه اساسی است که عبارت‌اند از: معنویت؛ شخصیت؛ خودشناسی؛ مسئولیت اخلاقی در قبال دانش‌آموزان؛ مسئولیت اخلاقی در قبال اولیا و سرپرستان؛ مسئولیت اخلاقی در قبال حرفه و همکاران؛ مسئولیت اخلاقی در قبال سازمان و اداره؛ و مسئولیت اجتماعی. بر اساس این یافته‌ها پرسش‌نامه بخش کمی تدوین گردید و بین 387 نفر از معلمان آموزش‌وپرورش شهر تهران که به روش خوشه‌ای چندمرحله انتخاب شده بودند توزیع شد. نتایج حاصل از بخش کمی نشان دارد، معلمان شهر تهران معتقدند مسئولیت اخلاقی در قبال اولیا بیشتر از دیگر مولفه‌ها، و مسئولیت اخلاقی در قبال سازمان و اداره کمتر از دیگر مولفه‌ها رعایت می‌شود. لذا پیشنهاد می‏شود مسئولان آموزش‏وپرورش ضمن شناخت عوامل بی‌اعتمادی معلمان موجبات اعتماد ایشان را فراهم نمایند. همچنین تدوین و معرفی منشور اخلاق حرفه‌ای معلمان و احصا کدهای رفتاری ذیل این منشور و انعقاد میثاق‌نامه اخلاقی حرفه‌ای معلمان در ارتقا اخلاق حرفه‌ای معلمان موثر است.

Designing the pattern of teachers’ professional ethics: A mixed methods study

The existence of ethics in education leads to the growth and excellence of education and consequently the whole country. Accordingly, the present study addressed the dimensions and components of the professional ethics of teachers and how to observe it. It was a mixed methods study with exploratory design. Based on this strategy, at first the qualitative data and subsequently quantitative data were collected and analyzed. Semistructured interviews have been used to obtain qualitative data. The research population consisted of Tehrān school teachers. The sample consisted of 15 key informants and people who had live experiences in the professional ethics of teachers. They have been selected through purposeful and snowball sampling methods. The content of interview data has been analyzed using open and selective coding. After doing the qualitative study and developing a questionnaire, the quantitative method was used to test the extent of observance or existence of professional ethics of Tehrān school teachers. The results showed that teachers’ professional ethics has eight main components: spirituality, personality, selfknowledge, ethical responsibility towards students, moral responsibility towards parents and guardians, moral responsibility towards profession and colleagues, moral responsibility towards the organization and administration and ultimately social responsibility. Tehrān school teachers believed that moral responsibility towards parents and guardians is observed more than the other components and ethical responsibility towards organization and administration are observed less than other components. The results of this research were largely consistent with the results of previous research. Based on the results of the previous research, most of the components of spirituality and ethical responsibility towards students, parents and professionals were emphasized, while in this research selfknowledge, social responsibility, and ethical responsibility towards organizations and colleagues were added to the earlier components. Also, according to the results of this research, the moral status of teachers in the components of moral responsibility towards organization and administration, selfknowledge and spirituality needs more attention.