قواعد مالی مناسب برای سیاستگذاری مالی در ایران

عدم رعایت قواعد مالی و نحوه ورود منابع حاصل از صادرات نفتی به بودجه دولت، دو موضوع کلیدی است که طی سال های گذشته به مانعی جدی در زمینه کارکرد ثبات بخشی سیاست مالی تبدیل شده است. این موضوع سبب شده تا طراحی قواعد مالی برای جلوگیری از افزایش اندازه دولت و بی ثباتی های مالی در کوتاه مدت ضرورت یابد که این قواعد می توانند معیارهای کمّی با هدف محدودسازی مداخلات سیاسی باشند یا قواعد رویه ای که هدف بهبود کارکرد نهادهای بودجه ای و مدیریت بخش عمومی را دنبال می کنند. حساب ذخیره ارزی، صندوق توسعه ملی و هدف گذاری کسری تراز عملیاتی، از مهم ترین قواعد مالی طراحی شده در ایران هستند اما در عمل نتوانسته اند محدودیت عملیاتی برای دولت در استفاده منابع حاصل از صادرات نفت ایجاد کنند. در مقاله حاضر، ضمن بررسی قواعد مالی موجود و تجربه سایر کشورها، سه قاعده مالی برای کشور پیشنهاد می شود که عبارتند از: تعیین سقف کسری بودجه بدون نفت و کاهش سالانه آن، تعیین سقف استفاده ریالی از منابع حاصل از نفت در بودجه و میزان تغییرات سالانه آن و مرتبط کردن میزان افزایش هزینه ها با مقدار افزایش درآمدهای غیرنفتی.

Appropriate Fiscal Rules for Financial Policy in Iran

Unconformity with the financial rules, and the way in which the resources stemmed from oil export are introduced into government budget are two crucial issues which has been turned to be a sever impediment with respect to stabilization of financial policy. Majority of studies demonstrate the necessity for designing the fiscal rules to prevent the oversizing of government as well as to hinder the fiscal instabilities in short term. Such rules can be set either in the form of quantitative indexes aimed to limiting political intervention or in the form of procedural rules working toward the improvement of performance of budgetary institutions and management of public sector. Foreign Exchange Reserve Account, National Development Fund, and goal setting for deficit of operational balance are major fiscal rules designed in Iran. In practice, however, they failed to restrict government in utilizing the resources from oil export. Current study addresses the existing fiscal rules and experience of other countries and then proposes three fiscal rules including setting ceiling for budget deficit without oil and its annual reduction, setting ceiling for spending Rials from oil recourses in budget and its annual adjustment and associating the expenditure increase with the growth of nonoil revenues.