مطالعه بوم شناختی اجتماعات ماکروبنتیک رسوبات جزر و مدی دلوار (بوشهر)

به منظور مطالعه وضعیت بوم شناختی بوم سامانه های جزر و مدی در منطقه دلوار (بوشهر)، نمونه برداری رسوبات طی سه فصل سرد (زمستان 87)، معتدل (بهار 88) و گرم (تابستان 88) در سه سطح جزر و مدی از شش ایستگاه (دو پهنه ی گلی، دو بوم سامانه ماسه ای و دو بوم سامانه ی قلوه سنگی) انجام گردید. شاخص های بوم شناختی مربوط به ساختار اجتماعات ماکروبنتیک درون رسوبات شامل تنوع زیستی شانون- وینر، ترازی زیستی پایلو، غالبیت گونه ای برگر- پارکر و غنای گونه ای مارگالف، به همراه متغیرهای محیطی محاسبه شد. نتایج نشان دهنده ی اختلاف معنی دار فصلی(05/0 < p) متغیرهای محیطی به ویژه شوری و درجه حرارت در اغلب ایستگاه ها بود. فراوانی ماکروبنتوزهای مورد مطالعه ( بیشترین در کری، 943/2±75 و کمترین در دالارام 077/0± 6 فرد در مترمربع) با درصد دانه بندی درشت همبستگی معنی دار منفی (05/0 < p) و با درصد دانه بندی ریز و مواد آلی کل، همبستگی معنی دار مثبت (01/0 < p) نشان داد. مقادیر نسبتاً پایین تر شاخص های تنوع شانون، یکنواختی پایلو و غنای گونه ای مارگالف (به ترتیب 055/0، 183/0 و 353/8) و نیز بالاتر شاخص غالبیت برگر- پارکر(972/0) در دلارام و طی فصل زمستان محاسبه شد که نشان دهنده ی شرایط طبیعی دشوار این بوم سامانه ی ماسه ای بود. شرایط نامناسب حاکم بر بوم سامانه ی قلوه سنگی رستمی را می توان به اثرات سو زیست محیطی ناشی از اسکله ی صیادی نسبت داد. اگرچه نتایج شاخص ها در منطقه ی مورد مطالعه نشان دهنده ی شرایط زیست محیطی مطلوب نبود، اما بوم سامانه ی گلی هاله و قلوه سنگی کری از وضعیت بوم شناختی بهتری نسبت به سایر ایستگاه ها برخوردار بودند (شاخص های تنوع شانون- وینر 833/0 و 792/0 و غالبیت برگر- پارکر 133/0). اسکله نیز در اغلب ویژگی های بوم شناختی (از جمله متغیرهای محیطی و شاخص ها)، وضعیتی مشابه با هاله نشان داد. از این رو، شباهت وضعیت بوم شناختی این دو پهنه ی گلی جزر و مدی طبیعی و مصنوعی، نشان دهنده ی امکان ایجاد این بوم سامانه-ها در منطقه ی مورد مطالعه به عنوان رویکرد مدیریتی مبتنی بر بوم سامانه بود. با بررسی نتایج این مطالعه، ضرورت حفاظت از این بوم سامانه ها در منطقه ی مورد مطالعه امری اجتناب ناپذیر می نماید.