نقش نهاد میمک در حفاظت از محیط‌زیست دریایی خلیج‌فارس

پیشینه و مبانی نظری پژوهش:  آلودگی دریایی خلیج‌فارس از دیرباز تا کنون از مسائل چالش‌برانگیز منطقه‌ای و جهانی بوده است. ازآن‌جهت که این منطقه به‌عنوان یک منطقه حساس از نظر اقتصادی و محیط زیستی شناخته می‌شود؛ بنابراین هرگونه تهدیدی که  در مواقع اضطراری رخ می‌دهد اکوسیستم این منطقه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. یکی از برجسته‌ترین دلایل آلودگی خلیج‌فارس، وقوع حوادث اضطراری همچون نشت نفت است که خسارات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست دریایی و سواحل وارد می‌کند. در مواجهه با وضعیت‌های اضطراری دریایی و آلودگی‌های نفتی، حقوق بین‌الملل دریایی چارچوب‌های ویژه‌ای را برای حفاظت از محیط‌زیست و مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی وضع کرده است همچنین وجود سازمان‌های منطقه‌ای نقش تاثیرگذاری بر حفاظت از محیط‌زیست  خلیج‌فارس داشته است. یکی از نهادهای کلیدی منطقه‌ای در مقابله با آلودگی‌های نفتی و دیگر مواد مضر در خلیج‌فارس، مرکز کمک‌های متقابل در موارد اضطراری در دریا (میمک) است. این مرکز به‌عنوان بخشی از همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، نقش مهمی در تسهیل هماهنگی بین کشورهای عضو ایفا می‌کند. میمک از طریق ایجاد سیستم‌های اطلاع‌رسانی و واکنش سریع، توانسته است سطح آمادگی کشورهای منطقه برای مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی را افزایش دهد. بااین‌حال، چالش‌هایی همچنان باقی است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به عدم موفقیت کامل در جلوگیری از بروز آلودگی‌های نفتی و ناتوانی در اجرای قاطعانه تعهدات بین‌المللی اشاره کرد. عدم وجود منابع مالی و تکنولوژیکی کافی نیز از دیگر عواملی است که توانایی کشورهای منطقه را در مدیریت بحران‌های محیط‌زیستی کاهش می‌دهد. اهداف پژوهش زیر در مجموع،حفاظت از محیط زیست خلیج فارس در وضعیتهای اضطراری آلودگی میباشد .و با همکاری بین‌المللی و تلاش‌های مستمر، می‌توان از وقوع این حوادث جلوگیری کرده و اثرات مخرب آن‌ها را کاهش داد. ضرورت مقاله حاضر نقش نهاد منطقه‌ای میمک جهت مقابله با وضعیت‌های اضطراری دریایی خلیج‌فارس را شرح می‌دهد و به روش کتابخانه‌ای و با بررسی کنوانسیون‌های منطقه‌ای مرور نموده است. در ادامه به نقش نهاد میمک و پیشنهاداتی جهت حفاظت از محیط‌زیست خلیج‌فارس در مواقع اضطراری  پرداخته می‌شود. روش‌شناسی:  شیوه نگارش این پژوهش توصیفی تحلیلی انجام می‌شود. بدین ‌صورت که بررسی نقش نهاد میمک در مواقع اضطراری از نوع مطالعات کتابخانه‌ای و رجوع به اسناد و مدارک است.و  بر اساس روش تحقیق کتابخانه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات بعد از ماخذشناسی و گردآوری منابع، از فیش و فرم‌های مربوط به نکته‌برداری استفاده خواهد شد و در نهایت ارائه خواهد شد.یافته‌ها:  ازآنجاکه کشورهای منطقه در راستای حفظ محیط‌زیست  حساس و کاهش تاثیرات زیان‌بار وضعیت‌های اضطراری دریایی خلیج‌فارس، به ایجاد نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله نهاد میمک پرداختند  هرچند این نهاد با ایجاد یک چارچوب حقوقی و کارآمد روی کار آمده است تا در مواقع اضطراری سهم  بسزایی در کاهش آلودگی‌های دریایی داشته باشد؛ اما نتوانسته است نقش موثری در کاهش اثرات زیان‌بار آلودگی‌های نفتی و سایر آلودگی‌های زیست‌محیطی در این منطقه حساس ایفا کند.سمیه اقایی پور در مقاله بررسی نقش سازمان منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریایی و مرکز کمک های متقابل در موارد اضطراری در دریا،  به جایگاه نهاد میمک به طور جامع بسنده کرده است . همچنین آقای دکتر جمشید ممتاز در کتاب ایران و حقوق بین‌الملل اشارات کوتاهی به نهاد میمک کرده است.تحلیل حاضر با ارجاع به پژوهش‌های پیشین نشان می‌دهد که اگرچه مطالعات متعددی به بررسی نقش سازمان‌های منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست دریایی پرداخته‌اند، اما کمتر به بررسی عمیق و جامع عملکرد میمک در مقابله با آلودگی‌های دریایی پرداخته شده است. نتیجه‌گیری:  ازآنجایی‌که وضعیت اضطراری دریایی شامل حوادثی است که منجر به آلودگی شدید یا خطر فوری آلودگی محیط‌زیست دریایی می‌شود. دولت‌ها در این شرایط، ضمن برخورداری از اختیارات فوق‌العاده برای مقابله با بحران، موظف به رعایت تعهدات بین‌المللی خود در زمینه حقوق بشر و حفاظت از محیط‌زیست هستند. مرکز کمک‌های متقابل در موارد اضطراری در دریا (میمک) به‌عنوان یکی از نهادهای کلیدی منطقه‌ای برای مقابله با آلودگی‌های نفتی و سایر مواد مضر در خلیج‌فارس نقش مهمی ایفا می‌کند. این مرکز با تسهیل همکاری‌های بین کشورهای عضو و ایجاد سیستم‌های اطلاع‌رسانی و هماهنگی، توانسته است به بهبود توانایی منطقه در مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی کمک کند. بااین‌حال، چالش‌هایی نظیر عدم موفقیت کامل میمک و سازمان‌های مرتبط در حفاظت از محیط‌زیست دریایی منطقه همچنان وجود دارد. برای مقابله موثرتر با این چالش‌ها، نیاز به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و اجرای قاطع‌تر تعهدات بین‌المللی وجود دارد.

the role of the memac in protecting the marine environment of the persian gulf

background and theoretical foundations: persian gulf marine pollution has been a longstanding regional and global challenge. given the region’s economic and environmental sensitivity, any emergency poses a significant threat to its ecosystem. oil spills, in particular, have caused irreparable damage to marine environments and coastlines. in response to marine emergencies and oil spills, international maritime law has established specific frameworks for environmental protection and crisis management. regional organizations have also played a significant role in protecting the persian gulf environment. one key regional institution in combating oil and other harmful substances in the persian gulf is the regional cooperation council for combating marine pollution (memac ). as part of international and regional cooperation, the memac plays a crucial role in facilitating coordination among member states. through the establishment of rapid response and information systems, the memac has increased the region’s preparedness for environmental crises. however, challenges remain. these include the continued occurrence of oil spills and the failure to fully implement international commitments. the lack of adequate financial and technological resources further hinders the region’s ability to manage environmental crises. the overall objective of this research is to protect the persian gulf environment in emergency pollution situations. through international cooperation and sustained efforts, it is possible to prevent such incidents and mitigate their harmful effects. this article examines the role of the regional memac institution in addressing marine emergencies in the persian gulf using a library based approach and a review of regional conventions. the article further explores the role of the memac and provides recommendations for protecting the persian gulf environment during emergencies.methodology: this research is conducted using a descriptive analytical approach. by examining the role of the rccp institution in emergencies, this study is based on library research and references to documents and records. based on the library research method, after source analysis and data collection, notes will be taken using the relevant fiches and forms, and finally presented.findings: given that the countries of the region have established international and regional institutions, such as memac, to protect the sensitive marine environment and mitigate the adverse impacts of marine emergencies in the persian gulf, it is surprising that this institution, despite its legal and operational framework, has fallen short in significantly reducing oil and other environmental pollution in the region. although samieh aghaeipoor’s article examines the role of the regional organization for the protection of the marine environment and the mutual emergency assistance center at sea, it primarily focuses on memac’s position. similarly, dr. jamshid momtaz’s book, iran and international law, offers only brief mentions of memac. this analysis, drawing upon previous research, reveals a gap in the literature. while numerous studies have explored the roles of regional marine environmental protection organizations, there is a dearth of in depth, comprehensive assessments of memac’s performance in addressing marine pollutionconclusion: since marine emergencies involve incidents that lead to severe pollution or an immediate threat of pollution to the marine environment, governments, while having extraordinary powers to deal with the crisis, are obliged to respect their international obligations in the field of human rights and environmental protection. the regional cooperation for combating pollution (memac ), as one of the key regional institutions for combating oil pollution and other harmful substances in the persian gulf, plays a crucial role. by facilitating cooperation among member countries and establishing information and coordination systems, this center has been able to improve the region’s ability to respond to environmental crises. however, challenges such as the complete failure of memac and related organizations to protect the marine environment in the region still exist. to address these challenges more effectively, there is a need to strengthen regional cooperation and more rigorously enforce international obligations.