مقایسه ترکیبات بدن در ماهیچه چهار گونه از ماهیان دریای خزر در فصول پاییز و بهار

پیشینه و اهداف: هدف این تحقیق ارزیابی ترکیبات بدن در ماهیچه‌ی چهار گونه از ماهیان دریای خزر در دو فصل پاییز و بهار می‌باشد.روش‌ها‌: ترکیبات بدن شامل رطوبت، پروتئین، چربی ، خاکستر و کربوهیدرات در چهار گونه از ماهیان دریای خزر شامل شاه کولی (alburnus chalcoides) ، کلمه(rutilus rutilus) ، سس ماهی بزرگ (luciobarbus capito) و شگ ماهی مهاجر (alosa kessleri)  در دو فصل پاییز و بهار مورد  ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند.یافته‌ها: میزان خاکستر و کربوهیدرات در ماهیچه چهار گونه ماهی هم در فصل پاییز و هم بهار اختلاف معنی داری نداشته و بیشتر گونه ها بین دو فصل نیز اختلاف معنی داری در میزان خاکستر و کربوهیدرات نشان ندادند (0.05>p) . در هر دو فصل پاییز و بهار بین میزان رطوبت و مقادیر پروتئین و چربی رابطه معکوس مشاهده شد بدین ترتیب که با افزایش میزان رطوبت ماهیچه، میزان پروتئین و چربی کاهش یافت. در فصل پاییز، بیشترین میزان رطوبت گوشت و کمترین میزان پروتئین و چربی در ماهی‌های کلمه و سس ماهی بزرگ مشاهده شد درحالیکه شگ ماهی مهاجر و شاه کولی که بترتیب کمترین میزان رطوبت را در ماهیچه خود داشتند از بیشترین میزان چربی و پروتئین برخوردار بودند. در فصل بهار نیز تقریبا چنین روندی مشاهده شد و ماهیان کلمه و سس ماهی بزرگ که بیشترین میزان رطوبت  را در گوشت خود داشتند از کمترین میزان چربی برخوردار بودند درحالیکه ماهیان شگ ماهی مهاجر و شاه کولی که کم آب ترین ماهیچه را داشتند از بالاترین میزان پروتئین و چربی در ماهیچه خود برخوردار بودند. میزان چربی در این چهار گونه ماهی از دامنه وسیعی برخوردار بوده و طبق طبقه بندی آکمن این چهار گونه از نظر میزان چربی در دسته های مختلفی قرار گرفتند طوریکه سس ماهی بزرگ  در دسته ماهیان بدون چربی، ماهی کلمه در دسته ماهیان کم چرب، شاه کولی در دسته ماهیان با چربی متوسط و شگ ماهی مهاجر در دسته ماهیان پرچرب جای گرفتند. میزان رطوبت، پروتئین و چربی در ماهیچه چهار گونه ماهی دریای خزر بین دو فصل پاییز و بهار نیز در بیشتر مواقع اختلاف معنی داری نشان داد (0.05>p).نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج نشان داد که این چهار گونه ماهی در فصل بهار در دوره تخم ریزی و مهاجرت قرار داشته و به همین دلیل میزان  رطوبت در گوشت آنها در این فصل افزایش یافته و میزان پروتئین و چربی ماهیچه آنها کاهش نشان داد و بدین ترتیب ارز ش غذایی و کیفیت گوشت آنها در این فصل کاهش یافت.

proximate composition of some fish species from south caspian sea in two seasons

background and objectives: the purpose of this study is to evaluate the body composition in the muscles of four species of caspian sea fish in autumn and spring. methods: proximate composition including moisture, protein, fat, ash and carbohyrate were determined in four fish species, alburnus chalcoides (a. ch.), rutilus rutilus (r. r.), luciobarbus capito (l. c.) and alosa kessleri (a. k.) from south caspian sea in autumn and spring.findings: the obtained results indicated that carbohydrate and ash content were not significantly different among the four species in both seasons and also  between the two seasons (p<0.05). changes in moisture, fat and protein indicate that while there was a decline in moisture content, fat and protein content evidently increased in both seasons. in autumn, it is found that l. c. and r. r. had the highest moisture and lowest protein and fat content while significant declines in the moisture content of a. k. and a. ch. was observed which is in good agreement with the increase in both fat and protein contents of these two species in this season. similar trend to autumn was observed in spring so that r. r. and l. c. with the highest amount of moisture had the lowest content of fat while a. k. and a. ch. with the lowest amount of moisture had the highest content of protein and fat. l. c., r. r., a. ch. and a. k. are classified as lean, low fat, medium fat and high fat fish respectively based on the results. results also showed that in most cases there was a significant difference among the moisture, protein and fat content of the four fish species between the two seasons of autumn and spring (p<0.05).conclusion: overall, the results showed that these four fish species might be in spawning period and have developing eggs in spring and so that had more moisture and less fat and protein in their flesh  in this season.