شواهدی از یک اقیانوس حلقوی دیرینه پیرامون خرده قاره ایران مرکزی (علوم پایه)

پیشینه و اهداف:مجموعه‌های افیولیتی به عنوان بقایای سنگ‌کره اقیانوسی تعبیر می‌شوند که پس از زوال اقیانوس‌ها، بر روی لبه قاره‌ها جایگزین شده‌اند. افیولیت‌های ‌ایران، به عنوان بقایای ناشی از بسته شدن اقیانوس تتیس (یا نئوتتیس) و سرشاخه‌های آن در دو منطقه برونزد دارند: 1) افیولیت‌های هم روند با کوهزاد زاگرس، و 2) مجموعه‌های افیولیتی پیرامون خرده قاره ایران مرکزی. روش ها:مقایسه این دو مجموعه افیولیتی حاکی از آن است که تفاوت‌های آشکاری با یکدیگر دارند. از این‌رو، به منظور رسیدن به محیط زمین‌ساختی شکل‌گیری آنها، ابتدا ویژگی‌های زمین‌شناسی، سنگ‌شناسی، زمین‌شیمیایی و سن این مجموعه‌های سنگی بررسی و با یکدیگر مقایسه شد. سپس برای تفکیک مرز دو مجموعه افیولیتی مورد اشاره، پیمایش‌های صحرایی انجام و نقشه‌های زمین‌شناسی منطقه تهیه گردید. یافته ها: بر اساس نتایج، مجموعه‌ افیولیت‌های پیرامون خرده قاره ایران مرکزی شامل افیولیت‌های سبزوار در شمال، افیولیت‌های نائین - دهشیر- بافت در غرب، افیولیت‌های کهنوج در جنوب غربی، افیولیت‌های مکران در جنوب و نوار افیولیتی تربت حیدریه – چهل کوره در شرق این خرده قاره، ویژگی‌های مشترک زیادی داشته و در محیط زمین‌ساختی یکسانی شکل گرفته‌اند. نتیجه گیری:افیولیت‌های پیرامون خرده قاره ایران مرکزی بقایایی از سنگ‌کره‌ی اقیانوسی هستند که در نتیجه‌ی باز شدن یک حوضه کششی بین دو بلوک قاره‌ای و گسترش آن به یک باریکه اقیانوسی درون قاره‌ای به عنوان شاخه‌ای از ابراقیانوس تتیس شکل گرفته‌اند. این حوضه‌ی اقیانوسی حلقوی شکل در اواخر دوران دوم زمین‌شناسی (اواخر مزوزوئیک) وجود داشته و در نتیجه‌ی بسته شدن آن، این مجموعه‌های افیولیتی شکل گرفته‌اند.

evidence of a paleo-ring ocean around the central iranian micro-continent (science)

background and objectives:ophiolite complexes are interpreted as remnants of oceanic lithosphere that have emplacement along the edges of continents after an oceanic basin close. iranian ophiolites, considered as remnants of closure of the tethys (or neo-tethys) ocean and its branches. these ophiolites are outcrop in two distinct regions: 1) ophiolites coeval with the zagros orogenic belt, and 2) ophiolitic assemblages surrounding the central iranian microcontinent. the comparison of these two ophiolite complexes indicates noticeable differences between them. therefore, in order to understanding the tectonic sitting of their formation, initially, the geological, petrological, geochemical features, and the age of these rock units were examined and compared. subsequently, to delineate the boundary between the two mentioned ophiolite complexes, field surveys were conducted, and geological maps of the region were prepared.based on results, the ophiolite complexes surrounding the central iranian microcontinent include the sabzevar ophiolites in the north, the neyriz-dehshir-baft ophiolites in the west, the kahnuj ophiolites in the southwest, the makran ophiolites in the south, and the turbat heydariyeh - tchehel-kureh ophiolitic belt in the east demonstrate similar features and it seems they have formed in a same tectonic environment. they exhibit fundamental differences from the zagros ophiolites and have formed at different geological time, too. the ophiolites around the central iranian microcontinent mark remnants of oceanic lithosphere that formed as a result of the opening of a rift basin between two continental blocks and its expansion into an intracontinental oceanic basin that known as a branch of tethyan ocean. this ring ocean existed during late mesozoic, and as a result of its closure, these ophiolite complexes were formed