تغییرات فصلی توده آب خلیج فارس در خلیج عمان

پیشینه و اهداف: خلیج عمان با مساحتی در حدود km2 94000 و عمق بیشینه بیشتر از m 3000، در محدوده‌ای بین عرض‌های جغرافیایی 22 تا 26 درجه شمالی و طول‌های جغرافیایی 56 تا 62 درجه شرقی قرار گرفته است. این خلیج نقش آبراهه‌ای را بازی می‌کند که خلیج فارس را به اقیانوس هند متصل کرده و محل تبادل آب شور خلیج فارس با آب کم شور اقیانوس هند است. این پژوهش با هدف بررسی توده آب خلیج فارس (که به اختصار pgw می‌نامند) در خلیج عمان، و بررسی تغییرات فصلی آن صورت پذیرفته است. روش‌ها‌: به منظور شناسایی pgw، در منطقه مورد مطالعه، از مجموعه داده‌های بین‌المللی دما و شوری اطلس اقیانوس جهانی با علامت اختصار woa18 و دقت مکانی ˚0.25 طول و عرض جغرافیایی در عمق‌های صفر، 150 و 300 متری به صورت فصلی استفاده شد. نقشه‌های همسطح برای اعماق مذکور در نرم‌افزار ocea data view، (odv)، رسم گردید. نقشه مقطع قائم نیز در میانه خلیج عمان رسم گردید تا ضخامت pgw، میزان گسترش آن و عمق قرارگیری آن (براساس خط پربندی شوری psu 36.45) تعیین شود.یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که چگالی در سطح، بیشتر تابع دماست. زمستان سردترین (c˚23.24) و چگال‌ترین (kgm3  25.12) فصل و تابستان گرم‌ترین (c˚32.42) و کم‌چگال‌ترین (kgm3 22.41) فصل در لایه سطحی است. فصل تابستان بیشترین و کمترین شوری را در سطح (psu 36.66>ssurface> psu 36.45) و در عمق m 150(psu 36.45>s150 m> psu 36.12) تجربه می‌کند. برعکس لایه سطحی که زمستان فصل سرد و تابستان فصل گرم است، در عمق m 150 تابستان فصل سرد و زمستان فصل گرم است که این ویژگی می‌تواند به تفاوت موجود در ترموکلاین فصلی تا عمق m 150 بر می‌گردد. در عمق m 150، الگوی چگالی در تابستان و پاییز تابع شوری است اما در بهار و زمستان، الگوی چگالی تابع دماست. به علاوه در تابستان پدی‌های زیرمیان‌مقیاس پرفشار چرخندی در نزدیکی مسقط در سطح دیده می‌شوند که در سایر فصول به وضوح دیده نمی‌شوند. همچنین نتایج به خوبی نشان می‌دهند که pgw ، در لایه سطحی دیده نمی‌شود و به صورت زیر سطحی از کناره جنوبی تنگه هرمز به سمت خلیج عمان سرازیر می‌شود. عمق قرارگیری و میزان گسترش pgw دارای تغییرات فصلی و مکانی بوده و با پیشروی به سمت شرق در تمامی فصول ضخامت pgw به علت اختلاط با آب‌های اطراف کاهش می‌یابد. نتایج حاصل از مقطع قائم ab، در میانه خلیج نشان می‌دهد که pgw طی فصول مختلف از عمق 150 تا 375 متری مشاهده می‌شود که در بهار و تابستان، سطحی‌تر و در عمق شناوری کمتری نسبت به پاییز و زمستان دارد. در نتایج جانبی این پژوهش، جبهه‌های متعددی مانند راس‌الحد، فنس و الرمیس در کمیت دما، شوری یا چگالی مشاهده شد که تغییرات فصلی داشتند. این جبهه‌ها به ویژه در لایه‌هایی مانند عمق m 150 و m 300 قابل تامل بودند زیرا وجود جبهه‌های زیر سطحی کمتر در منطقه گزارش شده است. همچنین نتایج پژوهش هسته‌های چگال و کم‌چگال را نشان داد که برخی به علت پیچک‌های موجود در منطقه و برخی دیگر به علت هیدرودینامیک منطقه تشکیل می‌شوند. به عنوان مثال هسته کم‌شور (psu 36.13) در نزدیکی چابهار می‌تواند به علت رخداد فراچاهی آن منطقه باشد که آب‌های کم‌شور میانی خلیج را به سطح می‌آورد و موجب کاهش شوری می‌شود. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش به خوبی نشان داد که pgw تغییرات فصلی دارد و در بهار و تابستان در عمق‌های کمتری نسبت به پاییز و زمستان قرار می‌گیرد. بررسی نقشه‌های هم سطح به ویژه در عمق m 150، نشان داد که pgw، علاوه بر ساحل جنوبی می‌تواند در سمت سواحل شمالی نیز مشاهده شود که بررسی دقیق‌تر آن در خصوص احتمال حضور آن در سواحل شمالی و یا چند شاخه شدن آن ضروری می‌باشد.

seasonal changes of the persian gulf water mass in the gulf of oman

background and objectives: the gulf of oman, with an area of about 94000 km2 and a maximum depth of more than 3000 m, is located between latitudes 22 and 26 degrees of north and longitudes 56 and 62 degrees of east. this gulf plays the role of a waterway that connects the persian gulf to the indian ocean and is the place where the saline water of the persian gulf is exchanged with the less salty water of the indian ocean. this research aims to investigate the persian gulf water mass (abbreviated as pgw) in the gulf of oman and investigate its seasonal changes.methods: in order to identify pgw, in the studied area, the international temperature and salinity data set of the world ocean atlas with the abbreviation woa18 and the spatial accuracy of 0.25° longitude and latitude at the depths of zero, 150 and 300 meters were used seasonally. the surface maps were ploted for the mentioned depths in ocea data view (odv) software. a vertical cross section map was also illustrated in the middle of the gulf of oman to determine the thickness of the pgw, the extent of its expansion, and the depth of its placement (based on the salinity line of 36.45 psu).findings: the results show that the density on the surface is mostly a function of temperature. winter is the coldest (23.24˚c) and densest (25.12 kg/m3) season and summer is the warmest (32.42˚c) and least dense (22.41 kg/m3) season in the surface layer. summer experiences the highest and lowest salinity at the surface (36.45 psu